Jan Geluk: waterveiligheid staat op netvlies

Het leek er een paar jaar geleden op dat de waterschappen zouden worden opgeheven. Jan Geluk (66) maakte zich niet druk; hij vertrouwde op het gezonde verstand in bestuurlijk en politiek Nederland. Dat vertrouwen werd niet beschaamd.

“De brandweer hef je toch ook niet op! De waterschappen zijn uiterst deskundig op het dossier water. Als er één thema van belang is voor de toekomst van ons land, is het wel water. Logisch dat het plan van minister Ronald Plasterk in de ijskast is gelegd. Vrij snel trouwens.”

Geluk nam onlangs afscheid als dijkgraaf van waterschap Hollandse Delta. Twaalf jaar gaf hij leiding aan het schap. Op zijn laatste dag werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hij is trots op zijn Koninklijke lintje en ziet de benoeming als een kroon op zijn carrière.

Jan Geluk: “Waterveiligheid staat op het netvlies, niet alleen bij de waterschappen.” – Foto: Peter Roek

Geluk was ooit akkerbouwer in Schuddebeurs op het Zeeuwse eiland Schouwen-Duiveland. Boer, hij kan zich geen mooier vak bedenken. Een aanval van een stier werd hem lichamelijk fataal, hij moest noodgedwongen op zoek naar een ander perspectief.

Dat lukte hem wonderwel. Hij zette agrarische projecten op voor Cebeco-Handelsraad in Oost-Europa, zat bij elkaar zo’n zeven jaar in de Tweede Kamer voor de VVD en was vervolgens dus twaalf jaar dijkgraaf.

Brede weersverzekering

Hij kijkt met genoegen terug op zijn periode in politiek Den Haag. Een Kamerlid kan echt iets voor elkaar krijgen, ook al gaat dat soms langzamer dan gehoopt. Samen met een PvdA-Kamerlid pleitte hij voor een brede weersverzekering die er vervolgens ook kwam.

“Enorme regenval in 1998 pakte desastreus uit voor veel boeren in Zuidwest-Nederland. Dat kostte het Rijk vele honderden miljoenen aan schadevergoeding. Dat zou Den Haag niet nogmaals doen. Vandaar mijn voorstel toen voor een weersverzekering. Die is er gekomen en daar ben ik nog steeds trots op.”

Toch zijn er niet veel boeren die deze verzekering afsluiten. Mede om die reden is de premie hoog. Geluk snapt best dat de kosten voor een ondernemer reden kunnen zijn om het risico voor lief te nemen. “Iedereen maakt zijn eigen rekensom. Ik vind het raadzaam voor ondernemers om risico’s af te dekken, in ieder geval voor een deel. Die mogelijkheid is er nu.”

Minder agrarische invloed op waterschap logisch

De oud-dijkgraaf geeft grif toe dat de invloed van de agrarische sector op het reilen en zeilen van het waterschap is afgenomen. Hij vindt dat ook volstrekt logisch. “Mijn waterschap is ook verantwoordelijk voor de afvoer van water uit de steden, bijvoorbeeld Rotterdam. Dat kost veel geld. De middelen moeten evenwichtig worden verdeeld over stad en platteland. Het waterschap heeft een brede verantwoordelijkheid, daar past een breed samengesteld bestuur bij. Overigens zitten er nog steeds veel agrariërs in het bestuur. Over gebrek aan invloed hoeft de sector niet te klagen.”

Als dijkgraaf heeft hij zich veel beziggehouden met het hoogwaterbeschermingsprogramma, ook op landelijk niveau in de Unie van Waterschappen. Het programma staat als een huis, zegt hij. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het budget dat wordt uitgetrokken voor maatregelen om Nederland te beschermen.

“Het gaat landelijk om € 400 miljoen per jaar. Daarvoor worden onder meer dijken versterkt en waterbergingsgebieden ingericht. Het is veel geld, natuurlijk, maar de aandacht voor hoogwater mag niet verslappen. Daar maak ik me vooralsnog niet veel zorgen om. Water staat op het netvlies, niet alleen bij de waterschappen.”

Zorgen over verzilting

Over een ander thema maakt hij zich wel zorgen. Stijging van de zeespiegel leidt onherroepelijk tot verzilting, zeker in West-Nederland. “De zoetwatervoorziening komt in gevaar. Daar moeten echt scenario’s voor worden ontwikkeld. En snel.”

De landbouw stond in zijn loopbaan altijd centraal. Hij is optimistisch over de toekomst van de agrarisch sector in Nederland. Hij zet wel een kanttekening. “De intensivering leidt tot een toename van de uitstoot van stikstof, fosfaat en bestrijdingsmiddelen naar het grond- en oppervlaktewater. De sector heeft maatregelen genomen, zeker, maar er moet op dit terrein nog meer gebeuren.”