‘Insecten en de kunst van het overdrijven’

Wereldwijd zijn er zorgen over de teruggang van de biodiversiteit in het algemeen en van de stand van de insecten in het bijzonder. Er zijn goede redenen voor die bezorgdheid, maar ze snijden toch niet allemaal hout. Dat geldt bijvoorbeeld voor de veronderstelde bedreiging voor de wereldvoedselproductie. Insecten zorgen voor bestuiving.

“Vooraan in de vuurlinie zou de koolzaadteelt moeten liggen, maar ook daarvandaan komen geen klachten.” – Foto: Dennis Beek

Allerlei organisaties van buiten de land- en tuinbouw komen met schrijnende verhalen waarbij soms de indruk gewekt wordt dat wel 60% van de voedselvoorziening in gevaar is. Deze zomer deden het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en de Nederlandse Bank een duit in het zakje. In een studie naar de gevolgen van afnemende biodiversiteit voor de financiële (!) sector concluderen ze dat vele, vele miljarden op het spel staan door het wegvallen van ecosysteemdiensten, ofwel ‘producten’ die de natuur levert. Een daarvan is bestuiving.

Verminderde gewasproductie niet in agrarische sector zichtbaar

Het rapport meldt dat door problemen met bestuivers 5 tot 8% van de productie bedreigd wordt, goed voor een half biljoen dollar. De afname van de wereldwijde gewasproductie zou bovendien nu al zichtbaar zijn. Heel alarmerend. Des te opmerkelijker dat je in de sector zelf nooit iemand hoort over problemen door verminderde bestuiving. Als er iets aan de hand was, zouden telers het zelf toch als eerste moeten merken. Maar dat valt reuze mee.

Áls bestuiving al een issue wordt, vinden ondernemers daar iets op

De bronnen waarnaar het rapport verwijst, schetsen dan ook een iets ander beeld. Onderzoek uit 2006 toont wel een relatie tussen extra bestuiving en extra opbrengst, maar het omgekeerde blijkt niet. Ook stellen de onderzoekers vast dat de opbrengstgroei van gewassen afhankelijk van dierlijke bestuiving minder groot is geweest dan bij andere gewassen. Ook dat is iets anders dan een reële afname en kan ook andere oorzaken hebben.

Voedselproductie nauwelijks afhankelijk van bestuiving

En ja, het klopt dat een grote meerderheid van de voedselgewassen afhankelijk is van bestuiving door insecten, maar dat geldt niet voor de productie. Daar is het andersom: 35% van de totale voedselproductie is gerelateerd aan dierlijke bestuiving. Echt afhankelijk is minder dan 10%. In een internationaal onderzoek uit 2018 komt de 5 tot 8% van het PBL terug als het aandeel van insectafhankelijke productie van het totaal.

Met alarmisme zonder goede onderbouwing schieten we niet zoveel op

Navraag in Wageningen bevestigt deze nuancering. De zorgen leven vooral bij natuurbeschermers, niet in de agrarische praktijk. Daar zul je die zorg ook niet zo snel horen, vertelt een vooraanstaand bijendeskundige. In kassen is bestuivingsmanagement al sinds jaar en dag vaste prik. Fruittelers in de open lucht schakelen imkers in. Vooraan in de vuurlinie zou de koolzaadteelt moeten liggen, maar ook daarvandaan komen geen klachten. Wel zie je daar veel bijenkasten. Áls bestuiving al een issue wordt, vinden ondernemers daar iets op.

Kortom, de teloorgang van biodiversiteit is een wereldwijd probleem. Maar met alarmisme zonder goede onderbouwing schieten we niet zoveel op.