Houtduif kost telers veel meer dan wordt vergoed

Telers van bloemkool, overige koolsoorten en sla, kampen met forse schade veroorzaakt door houtduiven, nadat beheerplannen zijn aangevochten. Dit leidt in Noord-Holland tot kostenstijgingen en grote frustratie. Taxatiebureau Wiberg luidde de noodklok bij BIJ12, de provincie en de Fauna Beheer Eenheid. Andere provincies krijgen er ook mee te maken.

Onontkoombaar zijn de gevolgen van het gerechtelijke besluit van de Raad van State (13 april 2023) om aan het nieuwe Faunabeheerplan Algemene soorten van Fauna Beheer Eenheid (FBE) Noord-Holland geen toestemming te verlenen. Het mag niet worden gebruikt. Landelijk staan onder meer de houtduif, kauw, kraai en Canadese gans op de vrijstellingslijst, maar in Noord-Holland mogen jagers (buiten het jachtseizoen) niet in actie komen om deze dieren te bestrijden en schade te voorkomen.

Ditzelfde besluit werd van kracht in Zuid-Holland (16 juli 2023) toen daar de geldigheid van het bestaande Faunabeheerplan afliep. En het staat andere provincies ook te wachten. Ze krijgen volgens een woordvoerder van FBE’s te maken met dezelfde gerechtelijke uitspraak.

Partijen en organisaties die zich fel keren tegen jacht moeten goed begrijpen dat dit onze voedselvoorziening schaadt

Aanleiding was, aldus Leo van Breukelen, senior beleidsmedewerker van FBE Noord Holland, een hoger beroep op het in april voorgestelde plan. “Organisaties voor dierenwelzijn hebben aanhangig gemaakt dat er geen gegevens zijn over de schade noch over uitkeringen. Dat was ook lastig, want tot dan toe was de duif wél bejaagbaar.” In beroep gaan kan alleen bij beheerplannen die nog niet zijn vastgesteld.

LTO heeft zich nadien, in de persoon van beleidsmedewerker Ard Mooij, vooral ingespannen om de schade voor 100% door de provincie vergoed te krijgen. Maar dat lost de problemen voor de telers nog niet op. Er zijn volgens taxateur Roos van Taxatiebureau Wiberg acute en zelfs grote financiële consequenties. Hij benoemt ook een groter probleem. “Partijen en organisaties die zich fel keren tegen jacht moeten goed begrijpen dat dit onze voedselvoorziening schaadt; de zekerheid en de kwaliteit van betaalbaar voedsel voor iedereen.”

Bron: BIJ12

Directe en indirecte schade door houtduif

De schade door houtduiven loopt helemaal uit de klauwen”, meent Ruud Slagter van teeltbedrijf P.N. Slagter in Andijk (Noord-Holland). Vorig jaar liep de schade al op tot €1,6 miljoen (cijfers BIJ12). Slagter: “Toen wist ook nog niet iedereen hoe de schade te melden en de populatie was minder groot dan nu. We gaan er dit jaar dik overheen.”

De teler benadrukt dat het om meer gaat dan alleen het verlies van planten en productie. “De stand is onregelmatig en in plaats van twee tot drie keer dooroogsten, moet je er nu wel vijf tot zes keer doorheen. Daarbij moeten we afnemers teleurstellen, omdat we niet kunnen leveren. We verkopen ook voor andere telers, dus reken maar dat het voor alle bloemkool geldt.” De kosten voor afweermiddelen, die massaal worden ingezet, lopen volgens Slagter ook hoog op. “Wildnet alleen al kost €3.500 per hectare, exclusief de arbeid, en er zijn niet genoeg netten om alles te bedekken.”

Taxateur Roos, de faunaschade-expert in het gebied, signaleert gigantisch veel vraat in West Friesland en een enorme kostenstijging. “Wij hebben dit vorig jaar al zien aankomen. Een maand geleden maakte ik de staat op en de schade was toen al meer dan €2,5 miljoen getaxeerd. In dat bedrag mogen we verloren planten, maatverlies en kwaliteit wel opnemen. Maar al het extra werk zit daar niet bij, laat staan de gemaakte kosten om wild te verjagen.”

Ook de naam van bedrijven staat op het spel. “De teler heeft dan tijdelijk geen homogeen kwaliteitsproduct en moet elders product kunnen bijkopen vanwege leveringsplicht als sprake is van contracten, dit kan leiden tot contractverlies.”

Taxateur Dirk-Jan Roos tussen kale plekken in het gewas veroorzaakt door vraat of omdat planten bedolven raakten tijdens het schoffelen. – Foto: Marga van der Meer

Ambtenaren confronteren met gevolgen

Half juni bezocht Roos met drie vertegenwoordigers van BIJ12, twee afgevaardigden van de provincie Noord-Holland en een van de Fauna Beheer Eenheid gedupeerde telers in het Grootslag om hen inzicht te geven in de uitdijende schade. De geplande visite van anderhalf uur liep fors uit. “Ik ben vooral blij dat ze goed luisterden naar de verhalen van de telers en hun frustratie. We hebben veel aandacht besteed aan de indirecte schade, het feit dat niet kan worden geleverd én het weer op gang krijgen van schadebestrijding op houtduiven.”

Houtduivenschade aan bloemkoolplantje bij teler Jack Weel. – Foto: Lex Salverda

Roos toont enkele van de schadebeelden. De kale plekken in het gewas zijn veroorzaakt door directe uitval door vraat of doordat planten niet meekomen in de groei en tijdens het schoffelen en aanaarden van de planten in de rij bedolven raken.

Elders op het perceel kleuren planten rood-paars. “Deze hebben nat gestaan. Om te overleven maken ze stoffen aan die aantrekkelijk lijken voor houtduiven om te vreten. De kans dat de plant overleeft of de normale groei nog krijgt is klein. Hij zal eerder in de stress schieten en te vroeg kool zetten.”

Schadevergoeding snel uitkeren

De genodigden waren zeker onder de indruk, aldus taxateur Roos. De rapportages waren hen bekend, maar de verhalen, de beelden en de emoties voegden wel wat toe. Zo reageerde FBE’er Van Breukelen dat sommige telers het water aan de lippen staat. Met het uitkeren van de schadevergoeding lijkt het overigens goed te gaan. Dagmar Willemsen van BIJ12 stelt dat de behandeltermijn maximaal tien weken is, maar dat telers veel sneller bericht krijgen en soms al na twee à drie weken de schadevergoeding (minus eigen risico) krijgen uitgekeerd. “Dat mag ook wel, want de derving aan inkomsten is direct, terwijl de kosten doorgaan of zelfs toenemen”, aldus Roos.

Volgens Roos zijn meer acties als deze nodig. “Het is lastig als één persoon de boodschap overbrengt. Iedereen aan de bestuurstafel moet worden overtuigd van de noodzaak om sneller in te grijpen.” Daarbij durft hij ook kritiek te uiten op de argumentatie bij beheerplannen. “Ik denk dat schadecijfers betrouwbaarder zijn dan tellingen en trendlijnen. Het gaat om wat er echt gebeurt. De economische impact sectorbreed zou bij de Raad van State ook meer mogen meewegen.”

Bron: BIJ12

Broccoli nog gevoeliger voor duif

Wat betreft de economische impact stelt de taxateur dat de schadepiek nog niet is bereikt. “Behalve in bloemkool hebben ook de broccolitelers ermee te maken, misschien nog wel in ergere mate. En dan volgen natuurlijk alle andere koolsoorten en ijsbergsla.” Bij broccoli is kwaliteitsschade een hogere post. Het scherm ligt, anders dan bij bloemkool, open. Duiven landen erop en kunnen het beschadigen en bevuilen.

Roos hoopt dat het tot de provincie doordringt dat het totaalbedrag aan vergoedingen enorm zal zijn. Ook dat moet de druk verhogen. Al deze uitkeringen komen boven op de ganzenschade. Dat is een ander dossier, maar ligt minstens zo gevoelig. Willemsen van BIJ12 bevestigt dat zij als uitkerende instantie de hoogte van de bedragen wel degelijk bij de provincie onder de aandacht brengen.

Bron: BIJ12