Hoge belasting netstroom nekt duurzame kas

Als de kabinetsplannen doorgaan, wordt de Opslag Duurzame Energie op elektriciteit voor bedrijven volgend jaar fors duurder. De extra heffingen kunnen bijna anderhalve ton bedragen. Dit jaagt niet alleen glastuinders op kosten, het staat ook verduurzaming in de weg. Want de all-electric kas, een belangrijke oplossing voor fossielvrije glastuinbouw, is nu verder weg dan ooit. WKK wordt relatief veel gunstiger, zelfs zonder warmtebenutting.

Energietransitie financieren

De ODE is in 2013 ingesteld om de energietransitie te financieren. Deze opslag wordt geheven over gas en elektriciteit. De ODE voor gas gaat voor burgers fors omhoog, maar de glastuinbouw krijgt slechts te maken met een gedempte stijging. Met de ODE op netstroom is het anders gesteld; die gaat voor bedrijven fors omhoog. Aanvankelijk zou de ODE op elektriciteit gelijk over burgers en bedrijven worden verdeeld. Onder druk van de kiezer heeft het Kabinet er echter voor gekozen om die verhouding te verschuiven naar 33-67%. Dat is op zich niet zo vreemd, want bedrijven maken ook het meeste gebruik van de SDE- subsidie. Alleen geldt de verhoging nu vrijwel alleen voor de derde schaal van de elektra-tarieven, namelijk tussen 50 MWh en 10.000 MWh. En dat is de schaal waarin de meeste belichtende tuinbouwbedrijven zitten. In die schaal wordt de ODE verdrievoudigd van € 7,40 naar € 20,50 per MWh.

Stroom, warmte en belichting, dat zal na verhoging van de ODE door veel glastuinders herberekend moeten worden. – Foto: Ton van der Scheer

Enova rekent gevolgen door

Adviesbureau Enova heeft de gevolgen van de plannen doorgerekend voor de tuinbouw. Een teler die in een jaar 5.000 MWh aan elektriciteit inkoopt, gaat € 67.000 extra betalen. Bij 10.000 MWh inkoop gaan de kosten zelfs met € 134.000 omhoog. In de vierde tariefschaal (boven 10.000 MWh) stijgt de ODE slechts beperkt van € 0,30 naar € 0,40 per MWh.

Door de verhoging wordt het verschil tussen netstroom en WKK-stroom een flink stuk groter. Eigen opwek kost bij een gasprijs van 10 cent ongeveer € 35 per MWh, afschrijving en onderhoud van de WKK meegerekend. Netstroom komt al snel op € 70 tot € 80 per MWh. Groene stroom is zelfs nog € 7 duurder, vanwege het certificaat Garantie van Oorsprong. De energiebelasting op elektra gaat iets omlaag, maar die daling ligt in de orde van € 3.500. Dat is dus geen echte compensatie.

Inzet warmtepompen ongunstiger

Niet alleen de tuinbouw heeft last van deze ODE-verhoging. “Bij de industrie wordt de toepassing van warmtepompen belemmerd”, stelt energie-adviesbureau Blueterra. “Voor een belastingmaatregel op basis van het Klimaatakkoord is dit op zijn zachtst gezegd een opmerkelijke keuze.”

Opmerkelijk, omdat in de fiscale maatregelen rond het Klimaatakkoord letterlijk te lezen valt dat het kabinet ’elektrische en duurzame warmteopties aantrekkelijker wil maken’. “In de huidige plannen wordt de businesscase voor duurzame initiatieven die elektriciteit gebruiken, zoals warmtepompen, veel slechter dan van WKK”, zegt Sven Koreneef, adviseur bij AAB Adviseurs en Accountants.

Lobbyen bij kabinet

Voor de glastuinbouw is het dus zaak om het kabinet op andere gedachten te brengen. Dat zal echter nog niet meevallen. Alle politieke partijen willen de pijn van hogere energietarieven voor de huishoudens verzachten, uit angst om de gunst van de kiezer te verliezen. Het enige punt waarop Glastuinbouw Nederland kan lobbyen is de verdeling tussen de tariefzones. “Juist in de zone waar de belichtende tuinders verkeren gaat de ODE met 180% omhoog; in de andere zones is dat een factor zes minder”, zegt Rob van der Valk, energiespecialist van Glastuinbouw Nederland. “Ik kan begrijpen dat de lasten stijgen, maar dit is wel heel oneerlijk verdeeld.” Ook vindt hij het merkwaardig dat groene stroom duurder is dan grijze stroom. “Het zou logischer zijn om groene stroom minder of helemaal niet te belasten.”

Tot 2030 was WKK al beste optie

Voor het sectordoel in 2040 – een fossielvrije glastuinbouw – zullen de nieuwe tarieven niet veel verschil maken, verwacht Van der Valk. “In onze toekomstvisie hebben we erop gerekend dat WKK tot 2030 de beste optie is voor belichtende tuinders. WKK is zeer efficiënt en heeft een hoog rendement. Als je stroom van het net inkoopt, dan is die grotendeels geproduceerd met kolen en gas, met een lagere CO₂-prestatie.”

Dat laat echter onverlet dat ongeveer de helft van de 6 miljard MWh aan verbruikte stroom in de glastuinbouw wordt ingekocht. De verhoging van de ODE over deze 3 miljard MWh kost de sector ongeveer € 40 miljoen. “Voor sommige teelten die het nu al zwaar hebben kan dit de nekslag betekenen”, is de mening van John Kruijt, mede-eigenaar van adviesbureau Enova. “En veel bedrijven zullen hun energieplaatje moeten aanpassen.”