‘Hoe eng CO2-beprijzing kan worden’

Op de klimaattop in Polen maakt men zich klaar voor de eindsprint. Komen er nog mooie nieuwe voornemens, net als in Parijs waar ‘we’ met zijn allen afspraken dat ‘we’ de aarde niet verder zullen laten opwarmen dan 2 graden?

Ondertussen is in Nederland nauwelijks sprake van een eindsprint naar het Klimaatakkoord dat minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes voor het kerstreces had willen presenteren. Te verwachten valt dat de partijen hun kruit droog houden tot na de Provinciale Staten-verkiezingen in maart.

Beprijzen CO2-emissie komt eraan

Regeringspartij D66 neemt overigens wel vast een voorschot op de noodzaak van het beprijzen van CO₂-emissie. Dat doen we nu al een jaar of 10 in Europees verband: Het grootverbruikende bedrijfsleven, waaronder ook de grootste Nederlandse glastuinbouwbedrijven, doet verplicht mee in het ETS. De deelnemende bedrijven moeten het doen met een beperkte hoeveelheid emissierechten en als ze daar overheen gaan, dan moeten ze rechten bijkopen.

€ 500 per ton CO2 = € 1 per kuub gas

Omdat 10 jaar geleden nogal kwistig is gestrooid met emissierechten is van schaarste nog steeds nauwelijks sprake. De EU heeft wel bepaald dat vanaf 2021 de hoeveelheid emissierechten geleidelijk zal worden teruggebracht, maar voorlopig kost 1 ton CO₂ emissie bijkopen nu slechts zo’n € 20. Heel wat anders dan de € 500 tot € 1.000 per ton die het Centraal Planbureau in 2015 al vond passen bij de jaren 2030 tot 2050 en de dan voorziene emissiereductiedoelen.

Voor wie het even niet op het netvlies heeft: een ton CO₂ komt neer op het wegstoken van 500 kuub gas. Nationaal heeft de gehele glastuinbouwbedrijven – uitgezonderd die grote bedrijven die al met het ETS meedoen – ook zoiets als emissierechten. Die gezamenlijke emissiedoelstelling is wel uitdagend, zo bleek onlangs. Maar die uitdaging wordt een stuk urgenter als er inderdaad een hele euro CO_2-heffing op een kuub gas zou komen.

First Mover Advantage

In feite is de glastuinbouw al een jaar of 15 bezig met wat de Nederlandse huishoudens de komende decennia voor de kiezen krijgen – en waarvan CDA-leider Sybrand Buma vreest dat als dat de burger te ruw wordt opgedrongen er gele-hesjes-achtige toestanden van kunnen gaan komen. Wat er voor die burger nog nauwelijks is, was er wel voor de tuinder: fiscale en andersoortige overheidssteun voor het doen van energie-investeringen. Wat wel het First Mover Advantage heet.

Overheid moet portemonnee trekken

Maar aan de met al die steun te bereiken energiebesparing zitten grenzen. Om glastuinders versneld los te laten komen van het aardgas zijn veel grotere investeringen nodig, zoals het grootschalig naar kassen transporteren van restwarmte en CO₂ voor plantengroei. De overheid moet de portemonnee trekken.

Zolang onduidelijk blijft hoe voortvarend de overheid daar mee aan de slag gaat, kunnen de tuinders ook niet geacht worden zich vast te leggen op aan harde afspraken en doelstellingen. Laat staan aan CO_2-beprijzing in de orde van grootte zoals de planbureaus dat voor zich zien.