‘Hoe besmettelijk zijn corona en plantenvirussen?’

De economische schade in de tuinbouw door het coronavirus is in korte tijd al veel groter dan de schade door reguliere plantenvirussen. Zolang er geen immuniteit of, in planten, resistentie tegen het virus is, zijn extreme hygiënemaatregelen het meest effectief.

Ook in de tuinbouw hebben we zo nu en dan te maken met een serieuze virusuitbraak. Een recente ‘uitbraak’ betreft het Tomato Brown Rugose Fruit (ToBRF)-virus. Dit virus weet de bestaande resistenties te doorbreken en vormt een belangrijke bedreiging voor bijvoorbeeld teelten als tomaat, paprika en pepers.

Verspreiding plantenvirus zelfs via telefoons

Plantenvirussen verspreiden zich via direct contact tussen planten of via insecten (luis, spint, hommels). Ook de mens helpt een handje mee in de verspreiding via messen, snoeischaren, handschoenen en kleding. Plantenvirussen zijn vaak bijzonder taai en kunnen op gebruiksvoorwerpen (telefoons!) of kleding lange tijd overleven. Het tabaksmozaïekvirus overleeft zelfs het drogen en fermenteren van de bladeren en is nog actief in de uiteindelijke tabaksproducten.

Een aantal malen kreeg ik deze weken de vraag of coronavirus ook tuinbouwproducten kan infecteren en ons op deze wijze kan besmetten. Eenzelfde zorg zou je ook kunnen hebben over plantenvirussen: kunnen die ook mensen infecteren en eventueel ziek maken?

Plantenvirus maken je niet ziek

Een virus is een strengetje RNA of DNA met een eiwitmantel; het heeft altijd een levend organisme nodig om zich te vermenigvuldigen. Daarbij zijn virussen vaak zeer kieskeurig. De eiwitten aan de buitenzijde van het virus moeten precies passen op eiwitten (receptoren) op de buitenzijde van de levende cel; dan pas kan het virus ook daadwerkelijk de cel in.

Als we virus-geïnfecteerde vruchten eten krijgen we plantenvirus binnen. Er is tot op heden echter nog nooit aangetoond dat plantenvirussen onze cellen kunnen infecteren en ons ziek maken. Andersom geldt hetzelfde: er zijn geen voorbeelden van diervirussen die zich in planten kunnen vermeerderen.

Coronabesmetting via tuinbouwproduct onwaarschijnlijk

Dit maakt het zeer onwaarschijnlijk dat tuinbouwproducten een reservoir voor coronavirus kunnen zijn en ons op die manier kunnen besmetten. Het coronavirus verspreidt zich voornamelijk via kleine waterdruppeltjes die we produceren tijdens praten, hoesten en niezen.

Net als elk ander voorwerp kunnen versproducten wel van buitenaf door de mens besmet worden en het virus op deze manier passief doorgeven. Een goede hygiëne in de productie en distributie is ook hier het meest effectief om verspreiding te voorkomen.