‘Heffing op gas, daar twijfelt niemand aan’

“Zo laag als de gasprijzen dit jaar geweest zijn, dat heb ik sinds de 2001 niet meegemaakt. We hebben nu zelfs onder 5 cent per kubieke meter gezeten met daggas. In 2009 was het vorige laagterecord net een stukje onder 7 cent per kubieke meter en toen dachten we dat het nooit lager zou worden. Toen was de prijs ook ruim een halfjaar achtereen zo laag, door de kredietcrisis, maar echt hogere prijzen zagen we pas weer in 2011.”

De echt lage prijzen zullen ook nu niet lang blijven, voorziet Peter van den Berg. Gas is immers niet door het opvoeren van productie zo goedkoop, maar vooral door het wegvallen van de vraag vanwege corona. “Producenten zetten hun aanvoer terug naar het minimum om hun verplichtingen na te komen. Er is echt niemand die onder 10 cent per kubieke meter nog lekker doorproduceert. Dat kan in de verste verte niet uit.

De prijs daalde zo ver, doordat grote industriële afnemers met te veel gas zaten. Ook hadden energieleveranciers op meer afzet gerekend. Beide hebben stevige klappen opgelopen. Als die nog van hun gas probeerden af te komen, is er ook eigenlijk geen bodem in de markt voor daggas. Voor de langere termijn, voor over een jaar of twee jaar, daalde de prijs ook wel, maar niet verder dan tot 12 cent, net als in 2009. Die periodes zijn nog wel een producentenspel.”

Profiel Peter van den Berg Peter van den Berg – Foto: Glenn Mostert Peter van den Berg (1968) is directeur van AgroEnergy. In 2001 werd AgroEnergy opgericht als inkoopcollectief voor de glastuinbouw, met het oog op de liberalisering van de energiemarkt. Het zou misschien vijf jaar nodig zijn, maar volgend jaar viert AgroEnergy, nu onderdeel van Eneco, de twintigste verjaardag. Nu zijn het het Klimaatakkoord en de energie- en warmtetransitie die, voor het bedrijf met en kennis van de glastuinbouw en van de energiemarkt, werk te over opleveren.

Dat de prognoses voor het tempo waarmee de glastuinbouw naar duurzame energie overstapt zijn bijgesteld, dat is niet zo raar dus?

“Niet raar, maar wel teleurstellend. We hebben stevig geïnvesteerd in exploitatiemodellen voor duurzame warmte, maar terwijl gas goedkoper werd, is aardwarmte alleen maar duurder geworden. We hebben meer ervaring, maar ook met de financiële risico’s die er zijn. Een boring die 5 megawatt thermisch moet opleveren, werd tien jaar geleden begroot op € 8 miljoen à 9 miljoen, maar kost nu gewoon € 20 miljoen. Dat is zelfs met een gasprijs van 15 cent niet rond te rekenen.”

Heffing op gas

Als je serieus Nederland van gas naar duurzame bronnen wil brengen, dan zal gas duurder moeten worden, stelt Van den Berg. “En als dat niet voldoende vanuit de markt komt, dan zal het met een belasting moeten. Het zal nog wel even over de verkiezingen heen getild worden, maar dat dat voor gas gaat gebeuren, ook voor de glastuinbouw, ik denk dat daar niemand aan twijfelt. Zeker niet na de verhoging van de ODE voor stroom. Dat zagen we in de tuinbouw niet aankomen en dat begrijpen we ook niet. Dat is echt de meest waanzinnige maatregel die ooit is genomen. Nog dommer dan ooit de energieliberalisering. Een te hoge heffing op te goedkoop gas werkt trouwens ook niet. Dan maak je alleen maar een sector kapot.”

Als door de stijgende gasprijs, in de markt en eventueel geholpen dus met een heffing, de warmtetransitie weer op gang zou komen, staat AgroEnergy dan nog steeds met die exploitatiemodellen klaar?

“Ja. Wij willen graag vaste afnamecontracten sluiten, waarmee we de producent garanderen dat die gedurende een tien of vijftien jaar een cashflow heeft om de financiering van zo’n project mogelijk te maken. Ons sterke punt is dat we kennis hebben van de tuinbouw en van de energiemarkt om de warmtestromen, energiestromen en geldstromen samen te optimaliseren. Geen aardwarmteproject is solitair. Er zitten in een cluster ook altijd WKK’s, er is restwarmte en CO₂ van derden, er is biomassa, er is zon en wind. Dat regelen we nu bijna twee jaar voor de glastuinders in Bergschenhoek, naar tevredenheid van alle partners. We staan nog steeds klaar dat ook voor andere projecten te gaan doen.”

Niet raar als grote telers nu investeren in wind op zee

Het goede nieuws is dat WKK nog goed draait.

“Het is slecht voor het gasverbruik van de sector, maar heel goed voor de energie-efficiëntie. Die dingen gaan ook echt alleen maar aan als zon en wind niet genoeg leveren. Voor de CO₂-emissie van heel Nederland kun je beter WKK’s laten draaien dan gas- of kolengestookte elektriciteitscentrales. Het is de moeite waard om dat uit te blijven leggen.”

De WKK dan dus maar weer aan en afwachten?

“Alleen maar kijkend naar de korte termijn lijkt dat de beste optie. Ik zou het echter echt niet raar vinden als grote belichtende bedrijven nu langetermijnafspraken maken met windparken op zee. Natuurlijk, dat is nu nog duurder dan de stroomprijs van vandaag, maar de centen waarvoor nu wind op zee wordt gerealiseerd, dat komt wel steeds dichter in de buurt van grijze stroom. Wij leggen dat bij grote telers voor en die staan daar niet afwijzend tegenover.”

Hoe zit AgroEnergy in die wereld van duurzame stroom? Na de glastuinders ook de boeren als klant?

“Zonnepanelen en windmolens veroveren nu Nederland. Dat gebeurt veel op landbouwgrond. Die partijen hebben in toenemende mate behoefte aan het soort producten dat wij voor de glastuinbouw hebben ontwikkeld. Dit segment groeit hard, er is ruimte voor meer partijen. In essentie maakt het natuurlijk ook niet uit waar die zonnepanelen op liggen, of het nou loodsen zijn of zonneweides of op stellingen boven zacht fruit.”

Of bovenop kassen. De projecten in Luttelgeest en Friesland, die komen wel in de buurt van jullie kernklanten?

“Het zijn natuurlijk wel lege kassen waar die op komen te liggen. Heel veel teelt zal daar niet onder kunnen komen. Ik zie dat toch meer als een zonneweide op hoogte en lichtdoorlatende zonnepanelen; dat is voorlopig allemaal nog veel te duur. Nee, de stroomvraag van de glastuinbouw op de eigen locatie verduurzamen, dat gaat belichtende telers gewoon niet lukken.”