Hanno Pijl: ‘Overheidsbeleid gezond eten moet veel sturender’

Dat zegt de Leidse hoogleraar endocrinologie en internist Hanno Pijl. Zijn vakgebied gaat onder meer over hormoonverstoringen, die tot tal van aandoeningen waaronder diabetes kunnen leiden. “Ik zie heel veel diabetici en wat me tegen de borst stuit, is dat ze wel 8 of 9 medicijnen moeten slikken. Terwijl het schade is die we onszelf toebrengen door onze leefstijl.”

De medicus was begin deze week drie dagen lang op werkbezoek bij een aantal tuinbouwbedrijven in Westland en Oostland. Pijl was zeer onder de indruk van de modernste technieken die worden ingezet om tot een gezond product te komen.

De soepen die Unilever maakt of de paprika’s die tuinders telen, dat is een wereld van verschil

“We moeten weg van industrieel voedsel, met te veel zout, vet en suiker. De gedachte bij sommigen dat ook de groente uit de kas te industrieel zou zijn, is niet wat mij te binnen schoot toen ik de bedrijven bezocht. De soepen die Unilever maakt of de paprika’s die tuinders telen, dat is een wereld van verschil.”

Belasting op gezonde gratis lunch

Een van de bedrijven die Pijl bezocht is Koppert Cress. Het ging daar onder meer ook over de rechtszaak die CEO Rob Baan tegen de Belastingdienst voert om de torenhoge naheffing die hij kreeg voor de gratis gezonde lunches die hij zijn medewerkers geeft. In hoger beroep gaf onlangs Gerechtshof Den Haag Baan ongelijk. Een beroep op het gezondheidsbeleid van zijn bedrijf en op de Arbowet wegen minder zwaar dan de fiscale regel dat een gratis lunch moet worden beschouwd als loon in natura en over de waarde ervan dus belasting moet worden betaald.

Een fiscale regel die wat Pijl betreft herzien moet worden. “Wat Rob doet is echt belangrijk voor de medewerkers van zijn bedrijf en uiteindelijk voor de gezondheid van heel Nederland. Als ik dat als dokter zeg, weegt dat misschien wat zwaarder dan wanneer de tuinders het zeggen.”

De ongezonde hoek in gedreven

Een veel sturender overheidsbeleid is volgens Pijl nodig omdat consumenten op de vrije markt alleen al ‘biologisch’ de ongezonde hoek in worden gedreven. “Eten dat rijk is aan calorieën, vet en zout, daar kunnen we nu eenmaal moeilijk vanaf blijven. Als de industrie en hun producten door gezondheidsregels aan banden wordt gelegd, dan worden consumenten daar echt niet ongelukkig van. Maar wel veel gezonder.”

Negatief effect ongezond eten groter dan dat van roken, drinken, stress en te weinig bewegen bij elkaar

De Nutri-Score in stoplichtkleuren op producten is wel een stap in de goede richting. Maar de industrie mag alles blijven maken. En met alleen informatie en kennis komen we er niet. Dat bewijst het feit dat we met zijn allen te weinig groente en fruit eten terwijl iedereen weet dat dat gezonder zou zijn.”

Btw op groente en fruit te absurd voor woorden

Maak gebruik van bewezen prikkels, zoals financiële heffingen, stelt Pijl onomwonden. “Dat de btw-maatregel voor groente en fruit nu weer zo ingewikkeld gemaakt en zo lang moet duren is natuurlijk te absurd voor woorden.” De markt als instrument om gezond voedsel te stimuleren, daar heeft Pijl geen vertrouwen in. Maar marktdenken in de zorgverzekering laat wel wat verbetering zien.

Leefstijlinterventies in basispakket

“Leefstijlinterventies vergoeden, dat durfden verzekeraars niet aan. ‘Laat eerst maar eens zien wat het doet’, zeiden ze. Maar ze zien inmiddels dat het de verzekerde zorgkosten omlaag brengt. Mooi dat de Gecombineerde Leefstijlinterventie nu in het basispakket zit.”

Gecombineerd betekent dat het gaat over gezonder eten, maar ook meer bewegen, niet roken en alcohol matigen. Pijl stelt: het negatieve effect van ongezond eten is groter dan dat van roken, drinken, stress en te weinig bewegen bij elkaar.

Gezonder eten in LUMC

“Daarom ben ik ook zo blij dat we in mijn ziekenhuis, het LUMC, nog een eigen keuken hebben. En dat we de laatste jaren weer heel veel meer vers op het bord leggen. Niet alleen voor de patiënten maar ook voor de medewerkers.”

“Ik hoor heel soms wel eens wat gemor dat de snackhoek zo klein is geworden”, erkent Pijl. Maar mocht gezond eten veel goedkoper worden of zelfs gratis en belastingvrij verstrekt mogen worden, dan zal dat gemor vanzelf verstommen.

Tuinbouwleken ‘in residency’

Hanno Pijl was van maandag tot en met woensdag ‘in residency’ in de glastuinbouw. Invloedrijke professionals uit andere sectoren onderdompelen in de wereld van de kassen, is een initiatief van EatThis, platform voor dialoog tussen voedselproducenten en maatschappij. Eerder waren al filosoof Ger Driessen en fotojournalist Kadir van Lohuizen te gast.