GreenTech toont innovatiekracht

Glastelers worden geconfronteerd met allerlei uitdagingen, zoals energiekosten, beschikbaarheid van voldoende arbeid, en verduurzaming. Op de GreenTech was een veelheid aan technieken en diensten te zien die elk een stukje bijdragen aan het bieden van oplossingen.

Met steeds schaarser wordende arbeid is het geen wonder dat er op de GreenTech-beursvloer weer een uitgebreid scala aan robots was te zien, vooral geschikt voor repeterende arbeidstaken, zoals sorteren, oogsten en blad snijden. Er stonden doorontwikkelingen van eerder door robotbouwers geïntroduceerde prototypes en modellen, maar er zijn ook nieuwkomers op de markt.

Bij de tomatenoogstrobots geeft ISO aan met name op pluksnelheid-prestatie een goede concurrent te zijn. Een terugverdientijd van 3 tot 3,5 jaar zou mogelijk moeten zijn. Eén operator kan vijf robots bedienen. Die worden continu gevoed door een automatisch afrollend en oprollend kabelhaspel op het betonpad, waar de meeste andere robots gebruikmaken van batterijen die af en toe gewisseld en opgeladen moeten worden.

Floating Robotics is haar oogstrobot voor tomaat bij een Zwitserse teler aan het testen. Sterk punt is volgens de leverancier de grote precisie van de knipschaar. Daardoor blijven er geen stompjes trossteel staan, wat de kans op een invalspoort voor ziektes kleiner maakt.

Berry-oogstrobot van Organifarms

Voor aardbei is de Berry-oogstrobot van Organifarms, de Greentech Concept Award-winnaar van twee jaar geleden, sneller geworden en is het slagingspercentage van geplukte aardbeien vergroot naar 85%. Elke robot vervangt een oogster in dagelijkse plukprestatie. Verder is nu een bakje met ontsmettingsvloeistof aangebracht waarin de knipschaar regelmatig gedoopt wordt, wat verspreiding van ziektes voorkomt. Nevenvoordeel daarvan is dat de schaar er minder door vervuilt, want bij aardbei zit er veel sap in de stengels.

Bij de tomatenoogstrobot van Bosman Van Zaal is extra aandacht besteed aan de integratie van de oogstrobot met de aan- en afvoer van kratten. Waar de meeste concurrerende systemen werken met veel dure, grote karren en speciale, roulerende systemen voor het fust, is bewust gekozen voor een systeem waar karren met slechts vijf kratten autonoom continu heen-en-weer rijden. Dit past goed bij de verwerking van de grote hoeveelheden tomaten, en er is naadloos aan te sluiten op investeringen in interne logistiek die telers nu al gedaan hebben.

Robotkarren met camera’s

Robotisering van de oogst is heel complex. Daarom richten toeleveranciers zich ook op iets eenvoudiger robottoepassingen, waar een snellere marktintroductie bij mogelijk is. Zoals robotkarren met camera’s om oogstvoorspellingen te doen en/of ziektes en plagen te detecteren. Diverse standhouders toonden autonoom rijdende karren met uv-lampen op het platform, om daarmee chemievrij schimmels te bestrijden.

Start-up Radiare Technologies kiest opvallend voor een alternatieve aanpak met uv. Daarbij gebruikt hij vaste of hijsbare modules in de kas, met ledjes die binnen een heel smalle spectrumbandbreedte continu uv-licht doseren. De leds hebben niet het nadeel van fel schijnende lampen met voor het menselijk oog schadelijk licht van uv-robots, en kennen een laag energiegebruik. Doordat de leds continu actief zijn, pakken ze ook schimmelsporen in de lucht aan, wat de infectiedruk verlaagd. Volgens de Italiaanse producent zou het systeem binnen een tot drie jaar terug te verdienen moeten zijn, aan uitgespaarde chemische gewasbehandelingen en vermeden productieverliezen.

Al langer zijn ent-robots in gebruik die automatisch de onderstam afsnijden en er dan een clipje opzetten. ISO heeft de techniek nu uitgebreid naar volautomatisch enten, dus inclusief het erop plaatsen van de bovenstam. Waarbij telkens de beste combinatie wordt gekozen tussen de stengeldiameters van onderstam en productieras. De slagingskans ligt op 98%. Met een capaciteit van 4.000 entingen per uur, wat zestien handmatige enters kan besparen, is de machine in ongeveer drie jaar terug te verdienen. De eerste toepassing is voor vollegrondsteelten tomaat in Californië. Voor Europese plantenkwekers is een aangepast knipproces in ontwikkeling. Telers willen hier een ent boven de zaadlobben van de bovenstam, wat de handeling iets complexer maakt.

Data genereert kennis

Arbeidstekort speelt niet alleen voor uitzendkrachten. Ook ervaren personeel, zeker met groene vingers, wordt steeds schaarser. Niet voor niets dat er op de Greentech een breed aanbod aan teelt-ondersteunende artificial-intelligenceoplossingen te zien was, om glastuinbouwondernemers te ontzorgen.

Zo was Kopperts Digital Assistent winnaar van de GreenTech Concept Award. Hierbij is een soort ChatGPT-functie toegevoegd aan de website. Dit maakt informatie rond geïntegreerde bestrijding laagdrempelig toegankelijk voor telers. Na het intypen van een vraag krijgen ze dan snel en direct een passend antwoord, al dan niet na ondersteunende vervolgvragen van de computer.

Blue Radix won de GreenTech Innovation Award voor haar CropController, waarmee telers via een geavanceerd AI-systeem een groot deel van hun teeltmanagementtaken autonoom kunnen laten aansturen. Uniek daarbij is de integratie van klimaat- en irrigatiesturing. Waarbij die irrigatie zijn eigen dynamiek heeft, met complexere data en een grotere gevoeligheid voor verstoringen dan bij bovengrondse klimaatgegevens.

Grote kracht bij de oogstprognosetool Cultivate van Source is dat al drie tot vier weken vooruit is te kijken. Dit is van belang voor het maken van leveringsafspraken met afnemers, en voor het tijdig kunnen plannen en inhuren van arbeid. De vruchten zijn in dat stadium nog helemaal groen, zodat uit de mate van roodkleuring geen indicatie van de rijpheid valt te halen. Maar met een algoritme wordt de ontwikkeling van elk aangelegd bloemetje gevolgd, in samenhang met onder andere klimaatfactoren. Daarmee is te berekenen wanneer de nog groene vruchten rijp zullen zijn.

Dynamische leds

Op de beursvloer waren tegen de vijftig stands te vinden waar energiezuinige ledbelichting werd aangeboden. De grotere spelers hadden weer vernieuwde armaturen in de aanbieding. Eerder was dimbaar maken al gemeengoed geworden, inmiddels is het dynamisch kunnen aansturen van het lichtspectrum bijna overal de trend. Bij groentetelers vooral uit oogpunt van energiebesparing. Bij een groter aandeel aanvullend zonlicht kan het meest elektriciteit kostende wit-groene licht uitgezet worden. Red Horticulture heeft als pionier het langst ervaring in dit slim dynamisch aansturen van vier kanalen met ledkleuren. Daarmee is 15% tot 20% extra te besparen ten opzichte van alleen dimbare leds.

De trend naar dynamisch aan te sturen leds zet door. Foto: Peter Visser

Oreon, bekend van zijn externe watergekoelde leds, introduceert nu voor het eerst een intern hybride-gekoeld ledarmatuur. Hierbij zijn koelvinnen voorzien van een geïntegreerd koelsysteem. Via een passief systeem van verdampen en condenseren zorgt een vloeistof in de koelvinnen voor een zeer effectieve warmtespreiding. Hierdoor kan de luchtkoeling optimaal zijn werk doen. De armaturen zijn voorbereid om er in de toekomst een sensor in te kunnen bouwen die continu van bovenaf de bladtemperatuur van het gewas meet.

Hortilux claimt nog altijd de hoogste lichtoutput, met 4,1 µmol/J op vol vermogen, inclusief het optiek dat zorgt voor een optimale gelijkmatige lichtverdeling, een van de speerpunten van de ledleverancier. Verder heeft Hortilux de draadloze aansturing van het dimmen en schakelen met kleuren goed onder controle, ook vanuit de klimaatcomputer. Als bij het dynamisch sturen alle groen-witte leds afgeschakeld worden, gaan er twee blauwe ledjes extra branden, om de lichtspectrumverhouding goed te houden.

Ozon-toepassing

Flavour Shield heeft een ozon-toepassing bedacht. Door ozon moleculair op te lossen in water, kan dit via verneveling verspreid worden, zoals via foggen in een kas. Met een nauwkeurige dosering is de concentratie zo laag te houden dat de ozon, die oxiderend reageert met organisch materiaal, geen celwanden van bladeren aantast. Maar die wel op het bladoppervlak aanwezige plagen, schimmels en virussen aanpakt als biocide. Momenteel lopen er tests in Mexico met deze methode.

Met één tot twee behandelingen per week zouden schadelijke insecten geremd kunnen worden in hun populatieontwikkeling. Ook virussen als ToBRF zouden op deze manier onderdrukt kunnen worden. Omdat ozon instabiel is, na een uur is er niets meer van over, laat de toepassing geen residu achter. Vanwege die snelle afbraak moet ozon wel ter plekke geproduceerd/gegenereerd worden, bijvoorbeeld op een robot met vernevelingsapparatuur, wat technisch goed mogelijk is. Er wordt al aan gewerkt om ozon als biocide wettelijk toegelaten te krijgen.

Aquaponics, systemen met drijvers voor de teelt van bladgewassen op water, waren al bekend op de tuinbouwvakbeurs. LettUs Grow profileert zich met aeroponics, waarbij de wortels niet in het water hangen, maar in een mist boven het water. Dit geeft volgens het bedrijf een betere nutriëntenopname, wat kan resulteren in een 20% hogere productie. Het vermindert ook de kans op ziektes als pythium.

Bij Aquaponics hangen de wortels in een mistdamp. Foto: Peter Visser

Ook voor een heel bekende techniek als een horizontale ventilator vindt nog steeds optimalisatie plaats. Zo heeft Ziehl-Abeg nieuwe schoepen/vinnen ontworpen, waarbij geleerd is van de natuur. De vorm van de gekartelde rand is van de vleugelvorm van de geluidloos vliegende uil afgekeken. De andere kant van de schoep heeft een gegolfde rand die is afgekeken van de stroomlijning van de bultrug walvis. Daardoor maakt de ventilator minder geluid en is efficiënter door minder luchtweerstand. Als laatste is het uiteinde gebaseerd op de wingtip van een Formule 1-wagen. Dankzij een gelijkstroommotor is de ventilator direct in toerental te regelen door de klimaatcomputer.