Grasklaver is meer dan alleen bemesting

De Duitse adviesorganisatie Ökologischer Gemüsebau deed in de vollegrond en onder glas praktijkervaring op met de toepassing van mulch. Ze vergeleken daarbij verschillende toedieningsmanieren van grasklaver en keken naar de effecten op de bodem en het cultuurgewas.

Het telen in ‘mulch’ krijgt in Duitsland steeds meer navolging. Het gebruik van een laag mulch tussen groentegewassen biedt de mogelijkheid om de bodemkwaliteit te verbeteren en te beschermen tegen klimaatinvloeden. Daarnaast heeft het een bepaalde voedingswaarde als het om nutriënten gaat. Dat stelt de Duitse adviesorganisatie Ökologischer Gemüsebau vast in een artikel van Melina Kesel in Gemüse 4/2024. In verband met die voedingswaarde kiezen telers bij de toepassing van mulch vaak voor grasklaver, omdat grasklaver veel stikstof en kalium bevat. Om de effecten van grasklaver als mulch in kaart te brengen, voerde de adviesorganisatie meerdere jaren praktijkonderzoek uit.

Meerdere verwerkingswijzen

Een van de toepassingsvormen is grasklaver als hooi. Foto: Melina Kesel

Grasklaver kan in ingekuilde vorm, hooi of verse mulch worden toegediend. Het verschil zit hem vooral in het gehalte aan water en daarmee in het gewicht. Ingekuilde grasklaver weegt ongeveer de helft van verse mulch en hooi maar een kwart daarvan. De keuze is vooral afhankelijk van het volume en daarmee van de transportmogelijkheden. Ook heeft het gevolgen voor de hoeveelheid werk en tijd die het inbrengen tussen het gewas later kost.

Een goed groeiend grasklavergewas levert per hectare tussen 15 en 25 ton per snede aan verse mulch. Voor een goede grondbedekking is ongeveer het drievoudige nodig: een hectare teelt in mulch vraagt dan drie hectare verse grasklaver. In de loop van het groeiseizoen zijn veelal drie sneden mogelijk. In ingekuilde vorm is een hectare grasklaver voldoende om een hectare in mulch te leggen. Bij de toediening in de vorm van hooi geldt als vuistregel een verhouding van vier hectare op een hectare in mulch.

Lagere bodemtemperatuur

In de vollegrond vergeleek de adviesorganisatie de drie genoemden vormen van grasklaver. Als ingekuilde vorm, hooi of verse werd grasklaver drie weken na planten toegediend. Om de opwarming van de grond niet te belemmeren, is de mulch niet in de vroegste plantingen toegediend, maar pas in de plantingen van mei/juni. Op warme dagen biedt mulch juist het voordeel dat de bodem minder opwarmt. Op 12 centimeter in de bodem zijn verschillen van 2 graden gemeten tussen een bodem met mulch en zonder mulch. Op hete dagen kan het temperatuurverschil nog groter zijn.

Goede lucht-waterbalans

Naast de temperatuur speelt in de vollegrond ook het bodemvochtgehalte. Tijdens het onderzoek in juni-juli 2023 was het zeer warm en droog. Op de onderzochte percelen ontstonden op de niet-afgedekte bodems al snel krimpscheuren en bij veel neerslag trad vervolgens verslemping op. Op de wel afgedekte bodems ontstonden geen krimpscheuren en bleef de bodem kruimelig met een goede lucht-waterbalans. Die verschillen werden op enkele meters van elkaar vastgesteld. Met sensoren werd ook vastgesteld dat de planten onder mulch meer water tot hun beschikking hadden, zelfs onder bijzonder warme omstandigheden zonder neerslag of beregenen. Daarnaast werkt de mulchlaag onkruidonderdrukkend. Zeker in de ecologische teelt is dat belangrijk, want een mechanische onkruidbestrijding is bij een mulchlaag niet meer mogelijk. Wel is het oppassen met de te gebruiken mulchsoort. In een proef met ouder hooi bleek dat daarmee ook graszaad mee kan komen en kan kiemen en dat daarmee de onkruiddruk juist omhoog kan gaan.

Gerealiseerde producties

In het onderzoek kwamen nauwelijks verschillen in producties van de cultuurgewassen voor tussen het gebruik in ingekuilde vorm, als hooi en zonder bodembedekking. Bij grasklaver als vers materiaal ging de productie van het cultuurgewas juist omhoog. Dat laat zich verklaren door een betere omzetting van nutriënten in de bodem door een lagere C/N-verhouding.

Conclusie

De conclusie van Ökologischer Gemüsebau luidt dat het toedienen van mulch veel positieve effecten heeft, maar dat het uiteindelijke effect wel afhankelijk is van de soort en kwaliteit van het mulchmateriaal. Dat heeft ook invloed op de bemestingswaarde en een eventuele productieverhoging van het cultuurgewas. Van een productieverlaging is in het onderzoek in ieder geval geen sprake. De bemestingswaarde is hoger naarmate het materiaal verser is. Het positieve effect op de bodemstructuur en het vochthoudend vermogen van de bodem is onomstotelijk vastgesteld. Volgens de onderzoekers een belangrijke conclusie in het licht van de toenemende weersextremen als gevolg van klimaatverandering.