premium
Foto: Koen Suyk
Bij seizoenspieken in de land- en tuinbouw zijn heel veel handjes nodig. Die zorgen in veel teelten voor de grootste kostenpost, die tuinders graag willen minimaliseren. Maar als ze dat doen door met malafide uitzendbureaus in zee te gaan, dan kunnen ze de Inspectie SZW op hun pad vinden.
De land- en tuinbouw komt er vaak niet goed vanaf in de statistieken over de naleving van de arbeidswetgeving. Boeren en tuinders zijn gewend lange uren te maken, vaak voor een laag inkomen. Het komt voor dat ze van hun werknemers hetzelfde verlangen. Malafide uitzendbureaus spelen in op die vraag naar zo goedkoop mogelijke arbeid.
Afdragen premies
Onderbetaling, al dan niet gecombineerd met het niet afdragen van premies en heffingen, komt in de praktijk nog steeds voor. In extreme gevallen is onderbetaling nog een verzachtende term. Vakbonden nemen soms de woorden slavernij en uitbuiting in de mond.
Regels huisvesting
Meestal gaat het zo fout niet. De taferelen zoals die zich tot een paar jaar geleden hebben afgespeeld in schamele onderkomens op teeltbedrijven, die behoren wel tot het verleden. De regels voor huisvesting (en de mogelijkheid om als vergoeding daarvan een deel van het loon voor in te houden) worden streng gecontroleerd en beter in acht genomen. Met name de Polen zelf zijn ook mondiger geworden, kennen hun waarde voor hun Nederlandse werkgevers en nemen geen genoegen meer met het absolute minimum of minder.
Artikel gaat verder onder de foto.
Inspectie grijpt in
Maar het gaat nog steeds wel eens fout, bij tuinders, bij uitzendbureaus. Zo fout, dat de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid ingrijpt – vaak in samenwerking met de Belastingdienst en het UWV.
Ingrijpen begint voor de ondernemer met een inspectie en controle op het bedrijf.
Alleen inspectie en controle door de overheidsdiensten kan al een forse inbreuk maken op de voortgang van het bedrijf. De inspectie probeert altijd te voorkomen dat het hele productieproces wordt stilgelegd, maar dat is soms niet te vermijden. De planning van die dag kan door de controle verstoord worden.
Straffen
Wat nog harder aankomt zijn de straffen en terugvorderingen, waar ondernemers tegenaan kunnen lopen. Wie zonder het zelf te weten in zee is gegaan met een malafide uitzendbureau, kan zich niet verschuilen achter zijn eigen onwetendheid, waarschuwt de Inspectie SZW. Wie willens en wetens constructies opzet om de arbeidswetgeving te omzeilen kan met inhoudingen en boetes te maken krijgen, die in de miljoenen euro’s lopen (zie kader hieronder).
Bij rechtszaak miljoenen teruggevorderdBij de rechtbank in Den Bosch is begin deze maand de behandeling begonnen van de rechtszaak tegen een directeur van een bemiddelingsbedrijf in groente en fruit, die mede door het overtreden van arbeidswetgeving voor miljoenen illegale winst wegsluisde naar buitenlandse bankrekeningen. Brabantse, Limburgse en Gelderse tuinders maakten gebruik van zijn diensten. Een deel van de winst werd buiten de boeken gehouden en naar Luxemburg weggesluisd. SchijnconstructieIn deze fraudezaak, die speelde in 2010, werd gebruik gemaakt van een bekende schijnconstructie. De tuinders verkochten hun oogst ‘op stam’ aan buitenlandse bedrijven van de directeur van het bemiddelingsbedrijf. Het ging daarbij voornamelijk om aardbeien, frambozen, asperges en champignons. Hiervoor werden contracten opgesteld waarin de verkoopprijzen werden opgenomen. Oost-Europese werknemers van een Pools uitzendbureau dat gebruik maakte van Poolse arbeidsvoorwaarden verzorgden de oogst. De oogst werd geveild via een Nederlands bedrijf. De meeropbrengst van de veilingen – het verschil tussen de contractprijs en de veilingprijs – verdween naar Luxemburgse bankrekeningen. Een deel van de opbrengsten werd ‘zwart’ uitbetaald aan de betrokken tuinders. De zaak zal in oktober inhoudelijk worden behandeld bij de rechtbank in Den Bosch. € 32,5 miljoenHet Openbaar Ministerie vordert van de directeur van het bemiddelingsbedrijf een bedrag van € 32,5 miljoen illegale winst terug, als hij zal worden veroordeeld. Tuinders die gebruik maakten van de diensten van het bemiddelingsbedrijf hebben in 2017 al een schikking getroffen met justitie, waar bij ze niet alleen illegale winst moesten terugbetalen (in totaal ruim € 25 miljoen), maar ook nog te maken kregen met werkstraffen en openbaarmaking van hun namen. |
Speciaal team
In 2012 werd een speciaal team opgericht bij de Inspectie SZW dat zich uitsluitend richt op de malafide uitzendbureaus. Dergelijke uitzendbureaus werken in meer bedrijfstakken, maar de land- en tuinbouw vormt een van de speerpunten bij de inspectie en controle. Ook omdat uit risicoanalyses blijkt dat in die sector een aantal malafide bedrijven actief is.
Hoeveel? Arbeidsinspecteur Jan Engelkes en rechercheur Herman van der Mark van de Inspectie SZW wagen zich niet aan een inschatting van de omvang van het probleem. “Laten we het voorzichtig zeggen: wij komen voorlopig niet zonder werk”, voorspelt Van der Mark.
Artikel gaat verder onder de foto.
131 boetes uitgedeeld
Vorig jaar meldde de inspectie dat bij 500 (gerichte) controles door de inspectie 131 boetes werden uitgedeeld voor in totaal ruim € 1,3 miljoen. In de meeste gevallen ging het om onderbetaling. De land- en tuinbouw zijn samen met de metaal en industrie, horeca, detailhandel, bouw en schoomaak de top 6 branches waar de meeste misstanden worden aangetroffen. Bij de Kamer van Koophandel zijn zo’n 12.000 uitzendbureaus ingeschreven en daarnaast zijn er nog eens 10.000 dienstverleners voor de akker- en tuinbouw die soms ook arbeidskrachten aanbieden. Het merendeel van de bedrijven houdt zich aan de wet. Van der Mark en Engelkes richten zich juist op malafide bedrijven, die werknemers illegaal te werk stellen, te lang laten werken, onderbetalen, dienstverbanden fingeren, werknemers uitbuiten en de belasting ontduiken.
Rotte appels
Van der Mark zegt dat een deel van de malafide bedrijven snel van gedaante verandert. Ze onttrekken zich aan het zicht van de instanties. En als ze in beeld komen, zijn ze in een mum opgeheven, om ook snel onder een andere naam weer verder te gaan.
‘Wat je wilt is een eerlijk speelveld’
Engelkes en Van der Mark richten zich op die rotte appels in de mand, met het doel de tuinders en uitzendbureaus die het goed willen doen, te helpen. Engelkes: “Want hoe je het ook wendt of keert, het zijn de bonafide bedrijven die last hebben van oneerlijke concurrentie. Wat je wilt is een eerlijk speelveld.”
Betaling onder minimumloon
De inspecteur en rechercheur komen in hun werk verschillende vormen van overtredingen tegen. Betaling onder het minimumloon is er een van. Het komt voor dat werknemers meer uren maken, dan waarvoor ze op papier betaald worden. Urenregistraties bij de inlener blijken te verschillen van de registratie bij de uitzendbureaus. Er wordt contant betaald, terwijl dat wettelijk niet meer mag (het minimumloon moet per bank worden overgemaakt).
Loon voor huisvesting
Er wordt ingehouden op het loon voor huisvesting – ook dat mag niet. Het komt voor dat werknemers het wettelijke vereiste minimumloon krijgen overgemaakt, waarvan ze vervolgens een deel weer contant moeten terugbetalen aan de werkgever. Van der Mark vertelt over een werknemer die een horloge met een camera aanschafte om stiekem vast te leggen, dat hij geld moest terug betalen. Op die manier kon hij hard maken dat er tegen de regels werd gehandeld. Uiteindelijk gaat het altijd om geld. Arbeidskosten drukken nu eenmaal op de uiteindelijke opbrengst.
Vergewissen
Inleners in de land- en tuinbouw kunnen zich op verschillende manieren vergewissen van de reputatie van het uitzendbureau waar ze mee in zee gaan (zie kader onderaan dit artikel). Praten met de werknemers over het loon dat ze krijgen is een eenvoudige methode om na te gaan of het uitzendbureau daadwerkelijk tenminste het minimumloon uitbetaalt. Het bruto-uurloon op het niveau van het minimumloon ligt op dit moment rond de € 9,60.
Artikel gaat verder onder de foto.
Identiteit controleren
Overigens horen uitzendkrachten hetzelfde loon te krijgen als de vaste krachten conform de cao, dus het daadwerkelijke loon zal hoger moeten liggen. De Inspectie controleert op het wettelijk minimumloon, maar kan signalen doorzetten naar cao-partijen als zij vermoeden dat de cao niet wordt nageleefd. En verder zijn inleners verplicht de identiteit te controleren van de mensen, die op hun bedrijf werken .
Overtredingen kunnen worden afgedaan met bestuurlijke boetes (bijvoorbeeld als er sprake is van het inzetten van buitenlanders zonder werkvergunning). Maar er zijn ook situaties dat de overtreders voor de strafrechter komen en zelfs met werkstraffen of celstraffen geconfronteerd kunnen worden. Het zijn niet alleen de bazen van uitzendbureaus die voor het verdachtenhekje terecht komen, ook de inleners moeten rekening houden met een strafrechtelijke aanpak.
Check uw uitzendbureauInleners van arbeidskrachten in de land- en tuinbouw kunnen op verschillende manieren checks uitvoeren om te zorgen dat ze met bonafide uitzendbedrijven in zee gaan (zie ook https://www.inspectie-checklist.nl/uitzendbureaus/).
‘Gezond boerenverstand’Rechercheur Van der Mark: “Het komt uiteindelijk aan op gezond boerenverstand bij de inlener. Meestal kun je wel op je klompen aanvoelen of het fout zit.” Als bij inspectie en controle blijkt dat bedrijven zich niet aan de regels hebben gehouden dan wordt er meestal bestuursrechtelijk opgetreden. In dat geval worden er boetes gegeven voor de overtredingen. StrafrechtelijkOok kan het gebeuren dat de overtredingen en fraude zo erg zijn, dat er niet bestuursrechtelijke wordt opgetreden maar strafrechtelijk. Het onderzoek van de Inspectie gaat dan naar het Openbaar Ministerie die een rechtszaak kan beginnen. Wie de fout in is gegaan, moet er rekening mee houden dat beslag wordt gelegd op bankrekeningen, auto’s, huizen en andere bezittingen. Bij een strafzaak wordt ook vaak gekeken naar het genoten voordeel, dat zal worden teruggevorderd. Taak- en celstraffenBij de strafrechter kunnen naast geldboetes taak- en celstraffen worden opgelegd aan de bestuurders van de malafide ondernemingen. Daarnaast kan de Belastingdienst ook een aanslag en een boete opleggen, terwijl het UWV de eventueel niet afgedragen premies en heffingen zal invorderen. |
Beheer
WP Admin
Bewerk bericht