Glastuinbouw is kreupel paradepaard

Oud-minister Cees Veerman heeft de mooie, doch moeilijke taak gekregen om – kort gezegd – een beter verdienmodel voor de glastuinbouw te bedenken. Daar is aanleiding toe, want dit paradepaardje van de Nederlandse agrosector loopt enigszins kreupel.

In de periode 2003–2012 teerde de gemiddelde glastuinder volgens landbouw-economisch instituut LEI per jaar zo’n €13.000 in op zijn vermogen en groeiden de leningen van 40 procent naar 60 procent van de waarde van de bedrijven. In de afgelopen tien jaar is het aantal bedrijven ongeveer gehalveerd, terwijl het glasareaal met 1.000 hectare terugliep.

Te optimistisch plan voor groei

Ruim tien jaar geleden publiceerde de toenmalige Raad voor het Landelijk Gebied nog een advies – ‘Plankgas voor glas?’ – waarin werd verwacht dat het glasareaal zou groeien van 10.500 hectare in 2003, tot 12.500 à 14.000 hectare in 2020. Dit advies, dat tot stand kwam na uitvoerige consultaties met vooraanstaande personen uit de sector, was duidelijk te optimistisch, een euvel dat in de Nederlandse agrosector vaker voorkomt.

Teruggang glas al ingezet vóór crisis

Een inkrimping van het glasareaal met bijna 10 procent heeft zich niet eerder voorgedaan. De teruggang was al ingezet vóór de economische crisis. Er is dus meer aan de hand. Zo neemt de vraag naar groente en bloemen in nabij gelegen markten nauwelijks meer toe. Daardoor is de glastuinbouw meer en meer aangewezen op verder weg gelegen markten, die meer transportkosten en veelal grotere risico’s met zich meebrengen.

Concurrentie wordt steeds beter

Daarnaast zijn er verschillende factoren die de concurrentiepositie nadelig beïnvloeden: de tijd van het goedkope aardgas is definitief voorbij en allerlei milieueisen werken kostenverhogend. Bovendien is technische en organisatorische kennis tegenwoordig voor een groot deel ingebouwd in software, en ‘met een druk op de knop’ over de hele aardbol overdraagbaar. Mede daardoor worden efficiëntie en productkwaliteit van de concurrenten steeds beter.

Beter verdienmodel ontwikkelen valt niet mee

Er is dus sprake van een ongunstige verandering in de omgevingsfactoren, en in zo’n situatie valt het niet mee om een beter verdienmodel te ontwikkelen. Dat geldt trouwens niet alleen voor de glastuinbouw. Maar die andere Cees bedenkt vast een goede oplossing.