Gestegen kosten vertragen aanleg van warmtenetten

Afgelopen winter werd met argusogen gekeken naar de vorderingen van nieuwe aardwarmteboringen in het Westland. De boortorens in Maasdijk en Monster en de welbekende buizen met de opvallende rode doppen vormden een hoopgevend contrast met de zorgen om de torenhoge gasprijzen.

Het idee was dat alle deelnemers van de aardwarmtecoöperaties Maasdijk en Polanen over 2 jaar aardwarmte zouden hebben. Maar het lukt niet om die ramingen te halen voor alle deelnemers, zegt Evelien Brederode. Ze is directeur van Capturam, dat samen met HVC deel uitmaakt van de joint venture Warmtenetwerk Westland (WnW).

WnW heeft inmiddels met 3 geothermieprojecten een overeenkomst gesloten om hun warmtenet aan te leggen: Maasdijk, Polanen en voor een deel van het aardwarmteproject rond de Vogelaer bij Honselersdijk. De werkzaamheden bij Polanen en Maasdijk waren al begonnen. Nu wordt een pas op de plaats gemaakt om de aanlegmethode te overzien, teneinde de kostenoverschrijding te beperken.

Voor de aanleg van koppelleidingen en het opwaarderen van leidingen voor de regio Westland heeft WnW ruim € 40 miljoen investeringssubsidie gekregen: meer dan € 20 miljoen vanuit het ministerie van LNV en € 18,4 miljoen uit het Nationaal Groeifonds. Aangezien de materialen en de aanleg in de tussentijd flink duurder zijn geworden, dekt de subsidie nog maar een deel van de kosten. WnW zal daarom subsidies blijven werven om zoveel mogelijk delen van het warmtenet op te waarderen en te koppelen.

Opnieuw SDE++

Voor de bronnen zelf bij Maasdijk en Polanen wordt voor een deel opnieuw SDE++-subsidie aangevraagd. De oude, beschikte subsidie vervalt dan. “De nieuwe regeling is namelijk nodig om het project te realiseren”, zegt Brederode. De referentie is WKK in plaats van ketelgas. Bovendien valt de subsidie in de categorie Gebouwde omgeving, waarvoor de regeling financieel gunstiger is. Voorwaarde is dan wel dat er woningen moeten worden aangesloten. HVC heeft deze subsidie begin 2023 beschikt gekregen bij Aardwarmte Wippolderlaan. Nog een voordeel is dat er dan meer tijd is om het project af te ronden, want de klok begint te tikken vanaf het moment van de beschikking.

“Daardoor hebben we ook meer tijd om de aanleg van het warmtenetwerk opnieuw te structureren”, zegt Brederode. WnW is in overleg met de aannemers hoe dat het beste kan gebeuren. “Mogelijk gaan we met hetzelfde geld minder kilometers buis aanleggen, of misschien kunnen we meer subsidie krijgen. Gelukkig zit daar een grote flexibiliteit in bij de realisering van het netwerk. Dit moet tussen nu en 2027 worden gerealiseerd.” Om de noodzakelijke stappen te blijven zetten, overwegen de investeerders om met eigen middelen garant te staan en een periode te overbruggen.

Afwachten

Wat betekent dit voor telers die erop rekenen dat ze over 2 jaar aardwarmte krijgen? “De aansluitingen zullen er komen, maar wel met een vertraging”, denkt Willem van der Voort, bestuurslid van de coöperatie Aardwarmte Maasdijk en van Infraco, de belangenorganisatie van afnemers van aardwarmte in Westland.

Het eerste doublet in Maasdijk is gerealiseerd; de eerste aangesloten telers krijgen begin 2024 warmte. Het tweede en derde doublet staan nog in de wacht. Het plan was dat alle deelnemers in 2025 warmte zouden krijgen, maar dat zal in 2026 worden. Afhankelijk van de afstand tot de bron kan het zelfs nog later zijn. Voor kwekerijen in de Kralingerpolder, op de grootste afstand van Maasdijk, is het – in het negatiefste scenario en bij extra warmteafname dichterbij de bron – afwachten hoeveel aardwarmte er beschikbaar zal zijn. Dat wordt pas duidelijk als de brontesten zijn geweest. Er is alleen in het eerste doublet van Maasdijk een brontest geweest; bij Polanen en de andere twee doubletten van Maasdijk nog niet.

Ondernemersrisico

“Bedrijven die later worden aangesloten, zullen voor langere tijd hun aardgas moeten inkopen”, zegt Van der Voort. Dat wordt gezien als het risico van de ondernemer zelf. Er is ook geen garantie wanneer de aardwarmte geleverd gaat worden. Er is alleen de intentie: eind 2026 moet er zicht zijn op warmtelevering. Dat is een rekbaar begrip.

De kans bestaat dus dat een teler gas vastlegt voor 2026 en dan alsnog aardwarmte geleverd krijgt. “De kans is echter groter dat het later wordt dan vroeger”, denkt Van der Voort. “Het risico om geen back-up te regelen is groter. Of de teler dan voor daggas kiest of het vooruit vastlegt, dat is zijn eigen keuze. Het voordeel van gas is dat je het weer kunt verkopen.”

Van der Voort vindt het jammer dat het project vertraging oploopt. “Ondernemers zien dat ze in de toekomst moeten verduurzamen. In het Westland is dat goed mogelijk, omdat we aardwarmte hebben. Maar met een nieuwe techniek heb je altijd te maken met dit soort tegenslagen. Er zijn ook enkele keren bronnen uitgevallen. Als dat gebeurt, moet je zorgen dat je een back-up hebt, en dat geldt ook voor deze situatie. Het belangrijkste is dat we vooruit blijven gaan. De vraag naar aardwarmte neemt nog steeds toe. Uiteindelijk gaat het erom wat het kost ten opzichte van de alternatieven. Ik ben ervan overtuigd dat alle warmte een baasje gaat vinden.”

Ook woningen

Door de subsidie voor de gebouwde omgeving aan te vragen, zullen Maasdijk en Polanen ook warmte aan woningen moeten gaan leveren, net als Wippolderlaan. Om hoeveel woningen dat gaat, is niet duidelijk.

De levering van aardwarmte aan de glastuinbouw is niet gegarandeerd. Anders gezegd: als de bron stilvalt, gaat HVC Warmte (dat aan woonwijken levert) vanuit een eigen back-up leveren aan de gebouwde omgeving, maar zullen tuinders zelf voor hun back-up moeten zorgen. “Tuinders gaan niet betalen voor gegarandeerde levering”, zegt Michiel Kok, corporate finance bij HVC. “Dat is logisch, want ze hebben zelf back-upvoorzieningen in de vorm van ketels en wkk. We verwachten ook niet dat tuinders al hun warmte uit geothermie gaan halen.”