FruitMasters wil extra stappen zetten

Het veilingterrein in Geldermalsen wordt meer en meer een fruithub. Bezoekers zien hoe de gebouwen van de nieuwe Fruit Tech Campus verrijzen. Er komt mogelijk nog een moderne huisvestingslocatie bij voor 300 medewerkers van uitzendbureau VDU. Het is op FruitMasters-grond, maar operationeel directeur Adriaan Vis wijst erop dat de coöperatie er zijdeling bij betrokken is. Maar toch: hoogwaardig onderzoek en moderne huisvesting voor 200 veilingmedewerkers zal zeker afstralen op de afzetorganisatie.

Lees ook: FruitMasters zoekt hoger niveau innovatie pakstation 

Adriaan Vis heeft zijn eerste volledige boekjaar erop zitten in de FruitMasters-directie. Het jaarverslag van FruitMasters ademt vooruitgang. Voor operationeel directeur Vis is dat belangrijk. Hij is niet aangesteld om op de winkel te passen. Er liggen kansen voor verdere bundeling, voor nieuwe clubrassen, voor het weer opvoeren van investeringen in robotisering. Toch zijn er ook zorgen. Hoe gaat het zachtfruitseizoen verlopen bij de hoge inflatie? Blijft de consument geld uitgeven aan verwenfruit of kiest hij meer voor basisproducten?

De pakrobot van FruitMasters. In Nederland niet in het GMO-stelsel, in buurlanden wel. – Foto: Ruud Ploeg

Fusie brengt omzetrecord

Coöperaties zijn er om risico’s in de teelt te helpen opvangen. De laatste jaren stapelen deze op. Na de coronacrisis kijkt iedereen naar de oorlog en stijgen grondstofprijzen snel. Plots staat waterbeschikbaarheid hoog op de agenda (waarover later meer). De afzetorganisatie wijst erop dat onder deze dreigingen de veilingtarieven in 2021 niet gestegen zijn.

Over 2021 is een normaal positief bedrijfsresultaat behaald van € 1 miljoen (na afschrijvingen, EBIT). De omzet van € 282 miljoen is wel een record, maar volledig toe te schrijven aan de fusie met Veiling Zuid-Limburg. De Limburgse omzet mag vanaf augustus 2021 worden meegeteld. Zonder die fusie was een recordomzet dus niet bereikt. Dat de omzet lager uitvalt zonder fusie heeft vooral te maken met productiewaarde, zegt Vis. Lagere prijzen dus ten opzichte van hoge prijzen in eerste coronajaar.

Met de Zuid-Limburgse telers zijn nu 400 bedrijven lid van FruitMasters. De fusie bracht 42 nieuwe leden. Vis: “Om ze ook zeggenschap te geven, komt er één extra Limburgse plek in de raad van commissarissen.” Dat FruitMasters ook na de fusie 400 leden blijft tellen, komt door een aantal telers die hun bedrijf stopten. Verder telt FruitMasters contracttelers niet meer mee.

We hopen dat de boomfinanciering voldoende stimuleert goede nieuwe clubrassen te planten

Sneller vernieuwen en innoveren

De praatavonden zijn achter de rug in de verschillende teeltregio’s van FruitMasters. Kostenstijgingen zijn besproken, de geopolitieke spanningen, maar ook de investeringsplannen in innovatie en de clubrassenstrategie. En daar is een extra groei-impuls gegeven. FruitMasters heeft namelijk een boomfinancieringsplan ingesteld. Geen lease, onderstreept Vis. “Het is een lening van zes jaar met het eerste jaar aflossingsvrij. We hopen dat het voldoende stimuleert goede nieuwe clubrassen te planten.”

In het jaarverslag schrijft FruitMasters hoe hard de markt voor clubrassen zich ontwikkelt. Internationaal is sprake van ‘een run op clubrassen’. De gangbare rassen komen verder onder druk, nu weer aangewakkerd door de verstoorde afzet in Oost-Europa. Toch is het aandeel clubrassen bij FruitMasters nog niet groter dan circa 20%.

Hoelang de financieringsregeling blijft bestaan is nog niet bekend. Vis: “We bekijken het van jaar tot jaar”. De lening is overigens met eigen geld van de coöperatie. Europees geld is er niet in betrokken voor bijvoorbeeld ziekteresistente rassen.

Wel zegt Vis dat de afzetorganisatie opnieuw kijkt naar deelname aan het Europese subsidieprogramma GMO. Mogelijk later dit jaar valt daarover een besluit. GMO kan worden ingezet voor de vernieuwing van het pakstation hardfruit. Met deze financiering én een bijdrage uit het Groeifonds hoopt FruitMasters op de markt vooruit te lopen qua innovatiegraad en datagebruik, en die kennis ook te delen.

Fruitteelt in de Zuid-Limburgse heuvels. Met telers in deze streek en de locatie in Margraten heeft FruitMasters een stevige landelijke basis. – Foto: Ruud Ploeg

Parallellen met België

In Nederland werd in 2021 dus gefuseerd met een kleine speler in Zuid-Limburg. Over de grens werken de Belgische Fruitveiling (BFV) en Belorta hun samenwerkingsplannen uit, een mogelijke fusie die tot een marktleider Conference leidt én grote speler in clubrassen. Hoe kijkt Vis aan tegen die ontwikkeling? “Met BFV en BelOrta werken we samen. Een fusie of intensieve samenwerking tussen deze partijen is op zich prima. Wat in België gebeurt, is vergelijkbaar met wat al in Nederland is gebeurd. De markt in Nederland is nu stabiel.”

Daarmee lijkt FruitMasters nu voorlopig niet verder te huwen met een Nederlandse afzetorganisatie. Dat ligt niet aan de snelheid waarop de laatste fusie met Zuid-Limburg wordt verteerd. Vis: “Bij de praatavond in Zuid-Limburg vroegen telers waarom er nog geen FruitMasters op de gevel staat. Het is mooi om te zien dat ze trots zijn op de nieuwe organisatie.”

Zolang wij denken dat het toegevoegde waarde biedt voor telers, blijft de klok een instrument

FruitMasters heeft nog altijd een veilklok. Met ruim € 30 miljoen is het aandeel bescheiden. In 2021 daalde de omzet ruim 10%. Ook hier geldt dat lagere prijzen (ten opzichte van het eerste coronajaar) de omzet drukten. Toch roept het de vraag op hoelang de klok zijn rol kan blijven spelen. Vis: “De daling heeft ook te maken met een verandering van het koperspubliek. Zolang wij denken dat het toegevoegde waarde biedt voor telers, blijft de klok een instrument.”

Water plots een teeltrisico

Hoog op de politieke agenda van de Betuwse fruitteelt staat plots water. Er is veel te doen om een plan van de provincie Gelderland om regio’s rond Geldermalsen, Tiel en Buren aan te wijzen tot reserveringsgebieden voor drinkwater. De fruitteelt is massaal in het geweer gekomen, brancheorganisaties, maar ook afzetorganisaties als FruitMasters. Op veel plekken hangen protestenborden met de tekst: ‘Laat de teelt in de Betuwe niet opdrogen’.

Zo’n 450 bedrijven zouden te maken krijgen met lagere peilen voor oppervlakte- of grondwater. En wat betekent het voor beregeningsmogelijkheden? Vis zegt het opvallend te vinden dat de fruitteelt zo eensgezind en doeltreffend in actie is gekomen. “Het zou mooi zijn als die inzet ook op andere terreinen zichtbaar werd.” Nog mooier is het als de provincie met een ander plan komt, stelt Vis.