FrieslandCampina maant leden tot beheersing productie

Bevrijdingsdag heette het in de melkveehouderij. Op 1 april 2015 verviel de Europese zuivelquotering. De productie was vrij. Nederlandse veehouders stonden al lange tijd te trappelen om los te gaan. In de afgelopen jaren waren, mede door de mooie melkprijzen, nieuwe stallen gebouwd. Een aantal veehouders had geanticipeerd en draaide al op volle toeren, de superheffing voor lief nemend. Over het laatste melkjaar bedroeg deze boete in totaal € 135 miljoen, een record.

Mest is het nieuwe plafond

De euforie was van korte duur. Niet melk, maar mest werd het nieuwe plafond. Nederland schoot door het afgesproken plafond van 85 miljoen kilo fosfaat. Zuivelorganisatie NZO, LTO Nederland en Rabobank bleken onmachtig de boeren tot de orde te roepen. Oud-staatssecretaris Martijn van Dam greep daarop in 2016 in, en stelde de referentiedatum op 2 juli 2015. Het betekende fors minder koeien. 160.000 dieren gingen naar de slacht.

Iedereen moest inleveren. Ook diegene die op hetzelfde niveau waren blijven melken, of die grondgebonden produceerden. Op 1 januari volgt nog een forse korting op de toegekende fosfaatrechten. Voor de ondernemers die net een nieuwe stal hadden gebouwd, of grond hadden gekocht, zijn de vruchten zuur. Een groep ‘knelgevallen’ vecht dit onrecht in Den Haag nog juridisch aan. Tot nu toe tevergeefs.

Derogatie

Brussel volgt dit spel nauwgezet. De Europese Commissie moet nog instemmen met het nieuwe actieprogramma Nitraatrichtlijn 2018-2021. De signalen zijn positief, maar het is zeker nog geen gelopen race. Het beleid is geënt op derogatie. Derogatie betekent ‘afwijking’ van de Europese norm om op grasland 170 kilo N per hectare te mogen aanwenden. In Nederland is dat nu nog afhankelijk van de grondsoort 230 tot 250 kilo. Als Brussel Nederland niet opnieuw derogatie verleent, stijgt het mestoverschot verder.

Foto: ANP

De impact van dit mestfeuilleton gaat verder dan het boerenerf. Berichten in de media over grondwatervervuiling, slacht van 160.000 koeien of mestfraude tasten het imago van de sector aan. En juist dat imago is enorm belangrijk. Tevreden grazende koeien in de wei: Hollandser kan het bijna niet. Over dit beeld mag geen mestsluier hangen.

Zuivelbedrijf Royal FrieslandCampina voelt dit aan. De coöperatie maakt graag goede sier met duurzaamheid. De coöperatie startte in 2016 het project Jumpstart. Dit project helpt boeren om financiering te krijgen voor mestvergisting. Vergisten draagt bij aan terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. Ook het terugdringen van de CO₂-uitstoot wordt beloond.

Melkremplan van FrieslandCampina

Voor 2018 ligt er een melkremplan op de plank. Toegegeven, de melkmarkt speelt een rol. De fabrieken kunnen de melkaanvoer nauwelijks verwerken, laat staan dat de markt verstoord raakt. Maar het bedrijf is toch vooral bang dat met de handel in fosfaatrechten per 1 januari de fosfaatproductie weer uit de bocht schiet. Dit zou een deuk in het blazoen zijn.

Foto: Peter Roek

Het plan is nog best ingewikkeld. FrieslandCampina waarschuwt de leden twee weken van tevoren als de productie de kritische grens bereikt. Vanaf dat moment wordt de prijs van melk die extra wordt aangeleverd met 90% gekort. Deze inhoudingen, plus een extra bijdrage van FrieslandCampina van € 22 miljoen, worden uitgekeerd aan de melkveehouders die netjes binnen de marges hebben gemolken. Jaarlijks kan de veehouder opnieuw een referentieperiode vastleggen.

De ingreep is vergaand voor een coöperatie die melkafnameplicht in de statuten heeft staan. Toch ging de ledenraad in november akkoord met het melkremplan. De extra melk wordt opgehaald, zij het tegen een veel lagere prijs.

AH betaalt 3 cent meer voor duurzame melk Albert Heijn betaalt 3 cent per kilo melk extra aan boeren die leveren voor de nieuwe duurzame huismerklijn. De 3 cent wordt direct uitgekeerd aan de veehouder, en komt bovenop andere premies en toeslagen. De supermarktketen eist onder meer weidegang voor jongvee, meer ligplekken in de stal, grondgebonden productie, CO2-vastlegging, kruidenrijk grasland, regionaal voer en verbod op scheuren grasland. Toeslag voor weidegang Het bulkproduct melk krijgt steeds meer kleur met eisen die vooral de productiewijze betreffen. De supermarkten komen hiermee tegemoet aan de eisen van maatschappelijke organisaties. Zo ontvangen boeren een toeslag voor weidegang. Duitse supers eisen gentechvrije melk. De stroom biologische en biologisch-dynamische melk is vrij constant. Specifiek voor de Amerikaanse markt is er een lijntje antibioticavrije melk. Foto: Ton Kastermans