‘Fair trade hebben we niet in Nederland’

ZLTO-voorzitter Hans Huijbers is voorstander van een gedragscode in de keten. Maar dan wel zo dat alle betrokkenen er achter staan.

Het rumoer rondom de kortingseis van Albert Heijn (AH) heeft er uiteindelijk toe geleid dat de supermarkt met de top van LTO en NAJK om tafel heeft gezeten om te praten over de moeilijke situatie van boeren. Afgesproken is dat er rondetafelgesprekken komen waarin gesproken wordt over de verhouding tussen supermarkten en boeren. Daarnaast zal een onafhankelijk onderzoeksinstituut de relatie primaire producenten en supermarkten gaan onderzoeken. LTO noemt het een stap in de goede richting. Duidelijkheid over wanneer de rondetafelgesprekken worden gehouden en wie er aan zullen schuiven, kan LTO nog niet geven. De kortingseis maakt in ieder geval pijnlijk duidelijk dat een evenwichtige balans tussen partijen in de keten zoek is. Volgens Huijbers wordt het hoog tijd voor meer gelijkheid op het ‘speelveld’.



Zwaarste klappen voor de boer

Kortingen die inkooporganisaties, zoals AH en Jumbo, aan leveranciers opleggen komen uiteindelijk in de meeste gevallen op het bord van de boeren en tuinders terecht. Dat staat voor Huijbers als een paal boven water. “De primaire producent staat onder aan in de keten en krijgt de zwaarste klappen.” Voor hem is het margevraagstuk overigens wel breder. De ZLTO-voorman vindt dat wij met z’n allen veel te weinig betalen voor ons voedsel. “Dat lossen we niet zomaar op. Ook niet aan de ronde tafel met de inkooporganisaties en retailers. Daar is een veel bredere maatschappelijke campagne en bewustwording voor nodig. Natuurlijk zullen we de gesprekken aan de ronde tafel benutten om dit thema aan de orde te krijgen, maar de oplossing moeten we ook zoeken in ander gedrag bij consumenten.”



Gelijkwaardigheid door gedragscode

Huijbers vindt het heel merkwaardig dat wij ver weg van huis, aan de andere kant van de wereld, wel in staat zijn fair trade te organiseren en dat we dat in Nederland niet hebben. Daarom is hij voorstander van een vorm van gedragscode. “Het zou goed zijn als hier ook een gedragscode komt, waarin geregeld wordt dat alle schakels in de keten een eerlijke prijs krijgen voor een eerlijk product. Nu zijn boeren en tuinders vogelvrij en staan aan de onderkant van de keten. Een gedragscode doet een beroep op verantwoord gedrag van alle schakels in de keten.”



Code zonder sancties

Een rol voor de overheid ziet Hans Huijbers niet weggelegd bij een gedragscode. Voor hem zijn het onderlinge afspraken die een beroep op verantwoord gedrag van alle schakels in de keten doen. “Als je een gedragscode wil afdwingen is er namelijk maar een oplossing, wet- en regelgeving, met de overheid in de rol van handhaver. Daar voel ik niets voor. Je moet het samen willen. Dan heb je een gedragen gedragscode die voor alle schakels in de keten een meerwaarde heeft en niet als concurrentievervalsing of eenzijdig lastenverzwaring wordt ervaren.”



Gevaar nationale code

Huijbers waarschuwt wel voor het gevaar van een puur nationale gedragscode. “Inkooporganisaties opereren internationaal. Zij halen hun producten van over de hele wereld. Als een nationale gedragscode tot gevolg heeft dat supers elders – waar geen gedragscode is of de afspraken minder streng zijn – gaan inkopen, spannen we het paard achter de wagen.” Voor de ZLTO-voorzitter is dit een groot dilemma. “De grote paradox zou kunnen zijn dat je in het belang van Nederlandse boeren en tuinders een code af, en ze vervolgens uit de markt gedrukt worden omdat inkopers elders gaan shoppen.”

Volgens Huijbers staat een gedragscode niet haaks op de vrije marktwerking. Hij ziet een code vooral als een stel spelregels die van de vrije markt een eerlijke markt maken. “Er is volgens mij geen verschil met de Fair-trade-werkwijze.”