Explosieve groei octrooien bij plantenrassen

Kwekers hebben steeds minder vrijheid om planten te veredelen, want het aantal octrooien bij plantenrassen explodeert.

Sinds het Europees Octrooibureau in maart van dit jaar octrooien op natuurlijke planteigenschappen honoreert, zijn al minstens 900 plantenrassen onder een octrooi komen te vallen. Hiermee wordt de vrijheid om planten te veredelen sterk beperkt. Dit leidt tot zorgen bij landbouworganisaties.

Monsanto heeft octrooi op natuurlijke eigenschap broccoli

In maart 2015 kreeg Monsanto een octrooi op een natuurlijke planteigenschap van een broccoli; het gaat om een broccolivariant met een langere steel. Andere voorbeelden van octrooien op natuurlijke planteigenschappen zijn die bij een tomaat die minder water bevat, een die meer flavonolen bevat en een paprika die resistent is tegen witte vlieg.

“Op dit moment zijn er ongeveer 20 verleende octrooien in de groente”, zegt Judith de Roos, jurist bij Plantum en gespecialiseerd in intellectueel eigendomsrecht. Plantum vertegenwoordigt met 350 leden ruim negentig procent van de veredelaars in Nederland.

Dat aantal octrooien lijkt niet zo omvangrijk, maar de effecten zijn wel groot. De Roos: “Bij de groente gaat het al om minimaal 900 rassen die nu onder die octrooien vallen.”

Ruim 250 octrooiaanvragen bij Europees Octrooibureau

Momenteel liggen zeker 250 octrooienaanvragen bij het Europees Octrooibureau, dus verwacht kan worden dat het aantal plantenrassen dat straks onder een octrooi gaat vallen een veelvoud daarvan is. “En een octrooi op een ‘must-have trait’ in een gewas kan de marktpositie in dat gewas volledig overnemen”, zegt De Roos.

Plantum zou graag de octrooimogelijkheden op natuurlijke planteigenschappen teruggedrongen zien; het kwekersrecht past volgens De Roos veel beter bij de sector: “Het kwekersrecht heeft er altijd goed in voorzien de rechten van de kweker te behartigen en daarnaast wel de mogelijkheid tot een vrije toegang tot plantmateriaal te behouden.”

Aardappelsector bezorgd over toename octrooien

Ook Gerard Backx, directeur van aardappelhandelshuis HZPC, ziet de opkomst van octrooien met lede ogen aan. Zijn sector heeft op dit moment nog weinig last van octrooien, maar volgens Backx gaat dat wel komen omdat er ook octrooien zijn aangevraagd op aardappelgenen. “HZPC zou liever zien dat deze octrooien niet zouden worden toegekend omdat wij geloven in de grote waarde van de kwekersvrijstelling zodat kwekers verder kunnen kweken met al het materiaal dat op de markt beschikbaar is.” Volgens Backx is dit pure noodzaak omdat anders de innovaties terug zullen lopen. “Door het kwekersrecht gaan bedrijven sneller innoveren, dat is goed voor de sector. Octrooien worden vooral aangevraagd om te voorkomen dat een ander iets doet.”

Plantum: laat politiek toename octrooien aanpakken

Plantum heeft de hoop dat de politiek snel paal en perk gaat stellen aan deze vorm van octrooirecht. Nederland wil als voorzitter van de EU in 2016 het onderwerp op de agenda zetten. Judith de Roos hoopt dat met een wijziging van de regelgeving de octrooien op planten beperkt zullen worden.