EU-regels biotech op losse schroeven

De Europese regels voor genetische modificatie staan op losse schroeven door de ontwikkeling van nieuwe technieken. De Europese Commissie moet niet langer wachten met aanpassing van de regels, vinden de Gezondheidsraad en de Commissie Genetische Modificatie (Cogem).

Dit staat in een trendanalyse over biotechnologie die ze dinsdagavond aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Sharon Dijksma hebben aangeboden.

Europa kent strenge regels voor genetische modificatie om schadelijke gevolgen voor mens en milieu te voorkomen. Alle stappen in het proces van genetische modificatie zijn aan vergunningplicht onderworpen. Doordat de Europese Commissie lang wacht met nieuwe regelgeving, hebben Duitsland en het Verenigd Koninkrijk al eigen regelgeving ingevoerd voor gewassen die zijn gemaakt met behulp van gerichte biotechnologische ingrepen. Die gewassen worden niet als genetisch gemodificeerd beschouwd. Zweden oordeelt dat gewassen die met behulp van zogenoemde Crispr-Cas9 zijn ontwikkeld, niet onder de regels voor transgene gewassen vallen.

Groeiende lijst van nieuwe technieken

Met de Crispr-Cas9-techniek kan op relatief eenvoudige wijze zeer gericht een verandering worden aangebracht in planteneigenschappen, zonder dat er sprake is van het inbrengen van eigenschappen van andere organismen. De techniek hoort volgens de trendanalyse bij de groeiende lijst van nieuwe technieken waarvan onduidelijk is of de producten onder de EU GGO-regelgeving vallen en, zo ja, of ze mogelijk uitgezonderd moeten worden. Uitsluitsel van de Europese Commissie over deze technieken laat al enkele jaren op zich wachten, constateren Cogem en Gezondheidsraad in de trendanalyse.

RNAi

Over de juridische status van diverse technieken in de plantenveredeling wordt al jaren in de Europese Unie gediscussieerd, zonder dat er knopen worden doorgehakt. Een van de technieken die in de trendanalyse worden aangehaald, is de zogenoemde RNA interference (RNAi), waarbij het mogelijk is om bepaalde erfelijke eigenschappen uit te schakelen. RNAi wordt gebruikt om de functie van genen te bestuderen en kent ook praktische toepassingen in de landbouw, of voor de ontwikkeling van geneesmiddelen. Het eerste gewas dat met behulp van RNAi resistent is gemaakt tegen insecten, is inmiddels op de markt.

De technologie kan ook worden gebruikt om plagen te bestrijden of met behulp van zogenoemde RNA-sprays gewassen van planten te beïnvloeden. Ook de resistentie tegen gewasbeschermingsmiddelen kan worden doorbroken met gebruikmaking van RNAi-moleculen in bestrijdingsmiddelen.

Europese octrooiregels

Er staat spanning op de regels voor octrooi op planten in relatie tot het kwekersrecht. Europees Commissaris Elżbieta Bieńkowska (Interne Markt, Industrie, Ondernemerschap) heeft vorige maand aangekondigd later dit jaar uitleg te geven bij de Europese octrooiregels, waardoor de kwekersvrijstelling moet worden wordt gewaarborgd. In de trendanalyse stellen Gezondheidsraad en Cogem dat het van belang is te voorkomen dat er monopolies kunnen ontstaan, terwijl tegelijkertijd ook het intellectueel eigendom moet worden beschermd, om innovatie te blijven stimuleren.