Eu-commissaris bereid om middelenverbod af te zwakken

Dat blijkt uit een zogenoemd non-paper van de Europees commissaris Stella Kyriakides, waar dagblad Food&Agribusiness inzage in heeft gehad.

Het non-paper van Kyriakides is bedoeld om de discussie over het voorstel Verordening Duurzaam gebruik Gewasbeschermingsmiddelen richting te geven. De voorstellen van Kyriakides voor het duurzaamgebruik van gewasbeschermingsmiddelen stuit in Europa op forse kritiek van lidstaten, maar ook vanuit landbouworganisaties. Kyriakides’ bereidheid om de verordening af te zwakken leidt nu ook al tot kritische geluiden uit consumentenorganisaties en natuur- en milieugroepen.

Kritiek op plannen verbod gewasbeschermingsmiddelen

Kyriakides heeft het non-paper de afgelopen maand ingebracht tijdens de vergadering van landbouwministers. De lidstaten hadden eerder zware kritiek geuit op de plannen van de Europese Commissie. Die plannen kwamen er in de praktijk op neer dat in grote delen van Europa (onder andere het gehele Nederlandse, Duitse, Poolse, Vlaamse en Duitse grondgebied) een verbod zou gaan gelden op het gebruik van gangbare en biologische gewasbeschermingsmiddelen.

In de oorspronkelijke voorstellen zocht Kyriakides aansluiting bij aangewezen gevoelige gebieden op basis van de Nitraatrichtlijn, de Kaderrichtlijn Water en de Drinkwater richtlijn.

Natura 2000-gebieden

Kyriakides verwees ook naar nationaal aangewezen gebieden die in Europa zijn geregistreerd (CDDA). Voor Nederland gaat dat om meer dan 180 gebieden, waaronder ook de Natura 2000-gebieden. Verschillende lidstaten wezen erop dat die CDDA-gebieden soms ook voor andere redenen dan biodiversiteit zijn aangewezen, zoals gebieden met een culturele waarde.

De Europees commissaris suggereert minder algemene en meer specifieke aanduidelingen te gebruiken om gebieden aan te wijzen waar het gebruik van bestrijdingsmiddelen moet worden beperkt.

Beperkt gebruik van minst schadelijke middelen mogelijk

Het non-paper van Kyriakes biedt een aantal mogelijke aanpassingen van de voorstellen. In plaats van een totaal verbod (in bepaalde gebieden) zou een beweging gemaakt kunnen worden naar een beperkt gebruik van de minst schadelijke gewasbeschermingsmiddelen. Ook in ecologisch kwetsbare gebieden, waar nog lanbdbouw is, zouden dan nog gewasbeschermingsmiddelen kunnen worden gebruikt – in elk geval alle middelen die ook in de biologische landbouw toegelaten zijn.

Het areaal gevoelige gebieden waar het gebruik van middelen moet worden beperkt of verboden, is veel minder groot en bevat niet langer het gehele grondgebied van lidstaten. Tegelijk moet wel de ambitie overeind blijven voor de bescherming van de bevolking, kwetsbare groepen en de bestuivers.

Landbouw soms ook nodig voor natuurbeheer

Tijdens de besprekingen in Brussel hebben lidstaten aangegeven dat de landbouw in sommige natuurgebieden nodig is voor het beheer en dat de landbouw ook bijdraagt aan de biodiversiteit, ook omdat sommige beschermde soorten afhankelijk zijn van de teelten die worden toegepast.

Een totaal verbod van gewasbeschermingsmiddelen voor alle landbouw in ecologisch kwetsbare gebieden stuit bij de lidstaten, maar ook bij belangengroepen op weerstand. Op grond daarvan zegt Kyriakides dat de lidstaten zouden kunnen overwegen om het gebruik van biologische middelen en laag-risicomiddelen toe te staan in die gebieden.

Aanwijzing van gevoelige gebieden belangrijk pijnpunt

Een van de belangrijkse pijnpunten in de oorspronkelijke voorstellen was de aanwijzing van gevoelige gebieden, waar geen enkel gebruik van gangbare en biologische middelen nog zou zijn toegestaan. In de oorspronkelijke voorstellen werden de nitraatgevoelige gebieden geheel gevrijwaard van het gebruik van middelen. Dat betekende dat op het gehele grondgebied van verschillende lidstaten het gebruik van gewasbescherming zou worden verbannen.

Agrarische productie in gevaar

Lidstaten hebben aangegeven dat dat voorstel de agrarische productie in gevaar brengt en dat er in veel gevallen uitzonderingen moeten worden toegelaten. Daarbij komt dat een aantal lidstaten ook vindt dat het onmogelijk is plagen en ziekten in parken, sportvelden, in privétuinen en in sommige bosgebieden te beheersen zonder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Zij acht het aanvaardbaar dat biologische middelen en laag-risicomiddelen in die gebieden nog toegelaten zijn.

Lees ook: Meest gelezen in 2022: oogstmachines en vrees over middelenbeleid