premium
Ook al zijn de omstandigheden niet echt Hollands, toch kan Nederlandse tuinbouwkennis het verschil maken. Foto: Growers for Growers
Growers for Growers levert specifieke teeltkennis aan bedrijven overal ter wereld.
ESOF
Met haar 1 meter 42 is Inderdei Bhola gerust een kleine, maar daarom niet minder ondernemende vrouw te noemen. Bhola, bij menigeen beter bekend onder haar bijnaam Moeni, is door Growers for Growers uitgezonden naar het biologische tuinbouwproject van ESOF in Donji Vakuf in Bosnië (federatie Bosnië en Herzegovina).
De afkorting ESOF betekent Eco Sustainable Organic Food en is een in 2013 opgerichte handelsonderneming met productiebedrijven. De hoofdactiviteit is de productie van biologische bessen en groente en het kopen van bessen en bosafval. De onderneming heeft in korte tijd in het segment van de biologische productie een leidende positie op de markt van Bosnië en Herzegovina bereikt. Naast de afzet van een bepaald percentage op de binnenlandse markt is de onderneming exportgericht op de markt van de Europese Unie en die van het Midden- en Verre Oosten.
Voor de productie beschikt de onderneming over 10 hectare bedekte teelt en 25 hectare open veldteelt. De bedekte teelt vindt plaats in boogkassen met een dubbel foliedek. Iedere kas is één boog van 12 meter breed, 3,5 meter hoog en 50 meter lang of 100 meter lang. Tevens is er een logistiek centrum van 12.000 vierkante meter voor de verwering en verpakking van de geoogste producten.
Opleiding en ervaring
De Surinaamse Bhola is in 1975 naar Nederland gekomen. Na het doorlopen van de Middelbare Tuinbouwschool Huis ter Lande in Rijswijk heeft ze anderhalf jaar op snijbloemenbedrijven gewerkt om vervolgens tropische landbouw aan de Hoge Landbouwschool in Deventer te gaan studeren. Daarna is ze voor de Amerikaanse Mercantile Food Company in de Dominicaanse Republiek bij een boerencoöperatie gaan werken. “Mijn taak was om de boeren te begeleiden met hun bemesting en de oogst van bananen, omdat de productie omhoog moest. Tevens moesten er iedere vijf dagen drie zeecontainers met bananen worden ingepakt en verzonden naar Engeland, Nederland en Duitsland”, zegt ze.
Na een paar jaar is ze teruggekomen naar Nederland en heeft hier een aantal jaren in de tuinbouw gewerkt. Vervolgens is ze in Spanje op een groenteteeltbedrijf aan de slag gegaan met pepers, Surinaamse aubergines en Surinaamse groente, zoals sopropo en oker. In 2010 is Bhola naar Marokko gegaan om daar als teeltmanager op een groenteteeltbedrijf de Marokkaanse en Surinaamse eigenaren te vervangen. Daar heeft ze gele Surinaamse chilipepers (Madamme-Jeanette), Surinaamse aubergines en sopropo geteeld. Elke week ging er een vrachtwagen met 24 pallets product weg. Doordat het bedrijf stopte, is ze weer naar Nederland gekomen.
Biologisch tuinbouwproject
Vorig jaar zag de Surinaamse een advertentie van Growers for Growers en heeft daarop gereageerd. Deze organisatie zond haar begin oktober voor een maand uit naar Bosnië. Op dat moment stonden er in de kassen gele en rode puntpaprika‘s, maar ook snijbonen. Buiten werden peen en pompoenen geteeld. Voor de winter stonden bladspinazie, stengeluien, sjalotten en knoflook in het teeltplan van de kas. Alle producten worden vanwege het biologische in de grond geteeld.
Bhola heeft een rondgang over de verschillende productiebedrijven gemaakt en de problemen op een rijtje gezet. “Door problemen met vocht en kou had het paprikagewas last van valse en echte meeldauw. Door een slechte ziektebestrijding was de productie laag. In de zomer zaten de komkommers en tomaten vol met luizen en witte vlieg, waardoor het gewas moest worden geruimd.” Het uitgebrachte advies is om een spuittankwagen aan te schaffen, zodat spuiten met rugketel niet meer nodig is.
Watersilo in één dag leeg
Een ander probleem is de watervoorziening. Afgelopen zomer was er enkele weken een watertekort. “De watersilo is te klein en in één dag leeg. Er is wel een pomp die grondwater omhoog pompt, maar in de zomer staat het grondwater te laag om op te pompen. In de winter bevriezen de waterleidingen, die vanuit de silo naar de kas bovengronds lopen. Om deze tegen vorst te beschermen moeten de leidingen minstens één meter diep de grond in.” Om in droge periodes voldoende gietwater te hebben, moeten er watersilo’s worden aangelegd en in de toekomst een waterbassin. Inmiddels zijn er tien watersilo’s aangekocht. Tevens wordt geadviseerd om de folie van de kassen te krijten, zodat een koeler kasklimaat ontstaat en er minder water voor het gewas nodig is.
Volgens Bhola liet de manier van telen en de gewasverzorging ook te wensen over. “Het bonengewas was net een oerwoud. Zelf noemde ze het een amazone, waar het vochtig en warm is. Het teeltsysteem gaan we moderniseren. De touwtjes moeten ze goed vastzetten en niet slap aanspannen. Bovendien moet het gewas op tijd worden gesnoeid. Ik ga de vrouwen, vijftien voor een hectare, die het gewaswerk doen, uitleggen hoe dat moet.”
De biologische gewasbescherming staat er nog in de kinderschoenen. Daar worden ze nu ook mee op weg geholpen en leren ze dat de bijproducten, bijvoorbeeld zaaiend onkruid buiten, op tijd wegmaaien. In de kas was grond tegen onkruid afgedekt met zwart plastic, maar dat mag vanwege de bioteelt niet en moet er dus af. Dat betekent ook in de kas op tijd de onkruidbestrijding uitvoeren.
Dure koemest
Als basisbemesting wordt nu koemest gebruikt. De gehaltes aan voedingselementen zijn niet bekend, maar vermoed wordt dat deze laag zijn. Voor een betere bemesting is het advies om een door Skal goedgekeurde langzaamwerkende ecomest van plantaaardige oorsprong te gebruiken, waarvan de voedingselementen door het hele teeltseizoen vrijkomen. Koemest is vanwege het gebruik in de bessenteelt in Bosnië erg duur is (€ 50 per kuub). Bhola wil een goedkopere manier van compostbereiding uitproberen, wat een compost met dezelfde kwaliteit als koemest moet opleveren.
De teelt van paprika loopt in Bosnië van half april planten tot aan half oktober. Omdat de eerste oogst half juli begint, is teeltperiode maar kort. Het plan is om in de toekomst langer te gaan telen. Voor een verlenging van het hoofdseizoen is verwarming nodig, want door heldere nachten kan het flink afkoelen. Geadviseerd is om heteluchtkachel op gas of olie aan te schaffen en later een centraal keteltje gestookt op hout, het restafval uit de bossen, voor vier tunnelkassen.
In verband met een goede opstart van de zomerteelt is Bhola nu weer voor een paar maanden naar Bosnië. Het teeltplan is blok- en puntpaprika’s, komkommers en tomaten. Ze heeft ook de mogelijkheid om in een leeg kasje op aanvraag van een klant nieuwe producten uit te proberen om te zien hoe de teelt verloopt en of de juiste kwaliteit is te halen.
Geen concurrentie
Growers for Growers detacheert ervaren telers over de hele wereld en krijgt veel aanvragen uit China. De uitgezonden teeltmanager helpt de tuinbouwbedrijven om de productie en kwaliteit omhoog te brengen. Ted van Heijningen ziet dat de naamsbekendheid in buitenland toeneemt. “Ook Nederlandse kassenbouwers benaderen ons om bij buitenlands projecten een teeltmanager mee te leveren”, zegt hij. “Naast een teeltmanager bieden we ook altijd de mogelijkheid aan om een student te vragen een stageopdracht te doen, waarbij de student bepaalde dingen op het bedrijf uitzoekt en/of verbetert.”
Van Heijningen ziet het tuinbouwproject in Bosnië niet als concurrentie voor Nederland. “Ze proberen in Noordwest-Europa gaten van bioproducten te vullen. De markt kan meer biopaprika’s hebben dan er worden aangeboden. Maar ze kunnen nu nog niet aan de standaardkwaliteiten van hier voldoen. We zullen er eerst nog kennis naartoe moeten brengen, maar ik ben ervan overtuigd dat ze in de toekomst hun eigen teeltsysteem daarmee ontwikkelen. Daar kunnen wij hier ook weer veel voordeel van hebben.”
Beheer
WP Admin
Bewerk bericht