Eindspel GMO-zaak FresQ laait op

De discussie laait op over wie opdraait voor de terugvordering van de miljoenen in de GMO-zaak rond FresQ.

Het Ministerie van LNV heeft in de langslepende GMO-subsidiezaak rond FresQ een verschil van inzicht met de Europese Commissie. De vraag is wie opdraait voor de ruim € 52 miljoen onjuist verstrekte GMO-subsidie aan de oud-telersvereniging FresQ. Bij oud-telers is dat niet terug te vorderen. Nederland heeft eerder al wel een bedrag van € 12 miljoen zelf opgehoest, omdat daarvoor de termijn verstreken was. De nog lopende procedures gaan over de resterende € 40 miljoen.

Toch lijkt de curator nog wel een beperkt deel terug te vorderen in de faillssementsafwikkeling van FresQ. Parallel daaraan loopt ook nog een strafzaak tegen de oud-eigenaren van tomatenbedrijf Kaaij Brothers. De rechter moet daarin nog oordelen over de fraude.

Niet terug te vorderen

Het ministerie liet de Europese Commissie weten dat de afwikkeling nog niet is afgerond, schrijft het Financieele Dagblad. De terugvordering van de miljoenen zal daarom zeker niet binnen de gestelde acht jaar plaatsvinden. Dat bevestigt het ministerie. Nederland kreeg geen uitstel van de Europese Commissie, maar gaat mogelijk in beroep.

Het ministerie vindt bovendien dat het niet terug te vorderen bedrag ten laste moet komen van het Europees fonds. In die tijd liepen meerdere GMO-zaken in meerdere landen en was er brede discussie over de uitvoering van de regeling. Nederland voerde zelfs rechtszaken tegen de Europese Commissie over GMO-beslissingen rond FresQ in 2004 tot 2007 en verloor die. Later startte het Nederlandse Openbaar Ministerie een fraude-onderzoek naar FresQ, waar deze betwiste zaak uit kwam.

Hoofdkantoor RedStar

In hoeverre de curator van FresQ slaagt in het terugvorderen van miljoenen is nog niet helder. De curator richtte zijn inspanningen op RedStar (Kaaij Brothers), dat als lid van FresQ een belangrijke rol speelde in de betwiste subsidieconstructie. Het hoofdkantoor van RedStar is daarin een van de discussiepunten. Moet RedStar dat mogelijk terugkopen? Directeur Henri Lambriex van RedStar sluit dat niet uit: “Dat is een goede vraag. Wij hebben daar ook al over nagedacht. We sluiten niet uit dat dit mogelijk onderdeel is van een totale oplossing.”

Informatie Tweede Kamer

Het Financieele Dagblad schrijft dat het ministerie de Tweede Kamer niet heeft ingelicht over het betalingsgeschil met de Europese Commissie. Ook beschrijft de krant de rol van LTO-voorzitter Sjaak van der Tak (en oud-voorzitter van Glastuinbouw Nederland). Hij probeerde te bemiddelen tussen de telers en het ministerie. Het ministerie laat weten dat het normaal is dat ambtenaren contact hebben met branchevertegenwoordigers. Ook is de Tweede Kamer niet ingelicht over dat betalingsgeschil, omdat procedures in Nederland nog niet zijn afgerond, stelt het ministerie.

Reactie Sjaak van der Tak

Van der Tak zegt in een reactie dit GMO-dossier zelf niet meer te behandelen. Hij erkent dat er contact is geweest. “Veranderende spelregels voor Europese GMO-subsidies hebben in het verleden tot sectorbrede onrust geleid. Ondernemers gingen verplichtingen aan voor meerjarige investeringstrajecten, maar werden geconfronteerd met (al dan niet administratieve) subsidievereisten die vervolgens lopende het traject veranderden. De zorgen die veel telers in het Westland hier zo’n 10 jaar geleden over hadden, zijn destijds ook met mij in mijn toenmalige rol als burgemeester van de gemeente besproken. De impact was en is immers breed; tot op de dag van vandaag zijn ondernemers terughoudend met het aanvragen van deze subsidie. RedStar heeft aan mij gevraagd een uitnodiging voor een gesprek met het ministerie over te brengen. Hierover heb ik op ambtelijk niveau in 2021 enkele keren contact gehad. Ik heb daarbij geen inhoudelijke inmenging gehad en slechts de wens tot een gesprek tussen overheid en belanghebbenden overgebracht. Ik heb me derhalve ook buiten de vraag willen houden wat een ‘correcte afhandeling’ van de kwestie is omdat er dan juist inhoudelijke bemoeienis zou zijn.”