‘Eigen slachtofferschap eerst’

Als de economische gevolgen van de Oekraïnecrisis ook op termijn overwegend negatief zullen blijken te zijn voor Europa, dan breekt de aloude wetmatigheid baan: eigen slachtofferschap eerst.

Een leven lang was de Rus een vreemd en onbegrijpelijk wezen. Een somber en gevaarlijk volk dat met zijn woord voor vrede (‘mir’) eigenlijk wereldheerschappij bedoelde. En een half leven lang waren Polen en Hongaren en Roemenen en Oekraïners even onbekend en onbemind. Verstopt achter het IJzeren Gordijn kon je er niet of nauwelijks zaken mee doen en bleef het een wereld die maar voor zichzelf moest zorgen.

Warme band tussen gulden en roebel

Maar toen dat gordijn een gewone grens werd, waren het Nederlandse zakenlieden – niet in de laatste plaats die uit de land- en tuinbouw – die er vliegensvlug de weg vonden. Direct op de Koude Oorlog volgde een warme band tussen gulden en roebel. En sinds de Midden-Europese landen lid werden van de Europese Unie hebben de tuinders zichzelf vrijwel compleet afhankelijk gemaakt van arbeidsmigranten uit die landen.

Niet dat bekend alleen maar bemind maakt. Denk terug aan het Polen-meldpunt van Geert Wilders, waar je overlastgevende Oost-Europeanen kon aangeven. Drie jaar geleden hoorde ik op een brexit-bijeenkomst groente-exporteurs zich vooraf al opwinden over wat ze denigrerend ‘platkoppen’ noemden, die in hun vrachtwagens natuurlijk zonder de ingewikkelde nieuwe papieren voor eindeloze files naar de veerboten zouden zorgen.

De sentimentele aangedaanheid over de hierheen vluchtende kinderen en vrouwen zal langzaam wegebben

Wie pessimistisch kijkt naar hoe deze nu al zo droevige toestand zich verder zou kunnen ontwikkelen, die kan het al uittekenen. De sentimentele aangedaanheid over de hierheen vluchtende kinderen en vrouwen zal langzaam wegebben. En als dan de economische gevolgen van de Oekraïnecrisis ook op termijn overwegend negatief zullen blijken te zijn voor Europa, dan breekt de aloude wetmatigheid baan: eigen slachtofferschap eerst.

Of is er een ander – cynisch? – scenario denkbaar? Waarin de miljoenen Oekraïense vluchtelingen voor ontspanning kunnen zorgen op de overspannen Europese arbeidsmarkt? En de EU sneller dan wie ooit kon denken de overstap naar alternatieve energiebronnen zal hebben weten te maken?