Echt specialistisch werk ook daadwerkelijk uitbesteed

Uitbesteed werk in de land- en tuinbouw is meestal ook echt uitbesteed werk. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Werk uitbesteden in plaats van het door eigen medewerkers laten doen kan bedrijfseconomisch logisch zijn. Maar het kan ook een kunstgreep of zelfs schijnconstructie zijn. Voor het bepalen of een op een bedrijf werkende zzp‘er niet eigenlijk een verkapte medewerker is, was er voorheen de zogeheten VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) die de Belastingdienst kon afgeven om vooraf fiscale helderheid te hebben over.

In aanloop naar nieuwe regels hieromtrent heeft SZW onderzoek laten doen. De onderzoekers hebben de verschijningsvormen van uitbesteed werk in een serie van bedrijfssectoren bekeken en gelegd langs 53 indicatoren. Vragen zoals in hoeverre de ingehuurde werknemers dagelijks worden gestuurd door de opdrachtgever, wie er financieel risico loopt bijvoorbeeld door kosten van extra werk en of de werkzaamheden een wezenlijk onderdeel vormen van de bedrijfsvoering bij de opdrachtgever, geven bij elkaar een goede afweging.

Gecontroleerd of gedelegeerd

Naarmate een bepaalde uitbestedingsopdracht lager scoort op de 53 indicatoren is eerder sprake van zogenoemde gecontroleerde uitbesteding en bij een hogere score eerder van gedelegeerde uitbesteding. Bij gecontroleerde uitbesteding is de controle door de opdrachtgever dominant, evenals de controle over het werk, het resultaat en de (contractuele) controle over de opdrachtnemer. Bij gedelegeerde uitbesteding is dit juist niet zo en wordt de opdracht als het ware ‘over de muur gegooid’.

Vooral contractueel

Op grond van de analyse van meer dan duizend opdrachten concluderen de onderzoekers dat de score op die schaal tussen gecontroleerd en gedelegeerd vooral wordt bepaald door de contractuele relatie tussen de opdrachtgever en de opdrachtnemer. Het gaat daarbij vooral over de machtsverhouding in de offertefase (wie bepaalt), het type overeenkomst, een inspannings- of resultaatverplichting en het werken voor eigen rekening en risico.

Agrarisch, bouw en industrie

Gedelegeerde uitbesteding is dominant in de agrarische sector, de industrie en de bouw (36%). Bij dit type opdrachten is het de doorslaggevende factor het feit dat het gaat om specialistisch werk (54%). Te denken valt daarbij aan mechanisch loonwerk in de open teelten, maar bijvoorbeeld ook dieven draaien in de tomatenteelt of snoeien in de fruitteelt. Sectoren waar gecontroleerde uitbesteding vaker voorkomt zijn de zakelijke dienstverlening en de overheid.