‘E. coli in groenten blijft risico’

In mei 2011, nu precies tien jaar geleden, doken er in de omgeving van Hamburg plotseling een groot aantal vermoedelijk voedselgerelateerde ziekte- en sterfgevallen op.

Oorzaak bleek een zeer agressieve vorm van de overigens onschadelijke E. coli-darmbacterie. Deze zeldzame variant (E. coli O104:H4) produceert een gifstof die schade aan bloedvaten, nieren en zelfs hersenen aanricht.

Bron achterhalen lastig

Het is erg lastig om de bron van zo’n besmetting te achterhalen. Komkommers uit Spanje, Denemarken en Nederland werden eerst als mogelijke bron aangewezen. Door de ontstane paniek viel de handel in komkommers en ook andere groenten tijdelijk stil met grote bergen afval en een financiële strop voor de tuinbouw ten gevolg. Ik werd gebeld met de vraag of onze komkommers de bron van besmetting konden zijn. Dat leek mij niet waarschijnlijk. Verse producten hebben op de schil een diverse populatie micro-organismen, maar die zijn niet schadelijk voor ons, ze horen er gewoon bij.

Fenegriekspruiten

Een besmetting met E. coli komt meestal via verontreiniging van gietwater met uitwerpselen van dieren. In de vollegrond kun je je daar iets bij voorstellen, maar in de moderne komkommerteelt onder glas met hoog hygiëneniveau is dit vrijwel uitgesloten. Uiteindelijk zijn fenegriekspruiten (soort taugé) als meest waarschijnlijke bron geïdentificeerd. Het zaad was afkomstig uit Griekenland. Mogelijk waren maar enkele zaadjes besmet, maar onder de warme en vochtige omstandigheden waarbij de zaden kiemen en uitgroeien tot spruiten, kan door kruisbesmetting gemakkelijk een hele partij besmet worden.

Kruisbesmettingen

Kruisbesmettingen met ziekmakende bacteriën kunnen ook plaatsvinden in de gesneden-groentensector (snijden, wassen, drogen, verpakken). Vooral via het waswater kan een enkele besmette krop sla de hele productie van zo’n dag besmetten. Het aantal ziektegevallen door gesneden groenten in Nederland loopt in de vele tienduizenden per jaar. Naast hygiënemaatregelen wordt er intensief gezocht naar goede en veilige ontsmettingsmethoden.

Per-azijnzuur

Recent promoveerde Jennifer Banach in Wageningen op een onderzoek naar het effect van verschillende ontsmettingsmiddelen op E-coli kruisbesmettingen in het waswater. Chloorproducten bleken onder praktijkomstandigheden weinig stabiel, terwijl er tevens schadelijke bijproducten gevormd worden. Per-azijnzuur bleek zeer stabiel en effectief en er ontstaan geen schadelijke bijproducten. Een mooie oplossing om mogelijke ziektegevallen door spruit- en gesneden groenten te voorkomen. Nu nog wachten op de toelating!