‘Duurzaamste groente mag niet biologisch heten’

Telersvereniging Harvest House werkt samen met partners onder meer binnen de Federatie Vruchtgroente Organisaties (FVO) al enkele jaren aan ‘een nieuw voedsellandschap’. Zij wil een totaal nieuw vergezicht creëren dat voldoet aan de eisen van de toekomst.

In een video (zie onderaan deze alinea) die Harvest House-directeur Jelte van Kammen laat zien, is te horen dat de Nederlandse tuinbouw aan de vooravond staat van een grote innovatie naar een compleet biologische teeltmethode met een echt duurzaam karakter. Bij deze methode is meer opbrengst op minder grondoppervlak mogelijk, is deze vrij van chemische gewasbeschermingsmiddelen en speelt deze in op de groeiende vraag naar verse producten, maar wel met de teelt op substraat.

_{Lees verder onder de Facebook-video}

Hoe willen jullie deze teeltmethode realiseren?

“Drie jaar geleden zijn we in samenwerking met telerscoöperatie DOOR en afzetorganisatie Van Nature met het project Levende Aarde Bovengronds begonnen. Dit is een concept voor het duurzaam telen van vruchtgroenten los van de ondergrond. Onze eerste uitdaging hierbij was om biologische stikstof te krijgen. Daar heef Van der Knaap Potgrond voor gezorgd met een daarvoor ontwikkelde reactor.”

“Voor paprika hebben we een teeltmethode ontwikkeld waarbij we voor 100% gebruikmaken van biologische meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en substraat. Hiermee willen we het beste van twee werelden – biologisch en gangbare teelt – bij elkaar brengen met minimaal watergebruik, door emissievrij te telen zonder uitspoeling naar grond en water en met een grote productie per vierkante meter. Op ongeveer 10% na halen we de productie van de gangbare teelt, maar dat is wel fors (30%) boven de biologische productie. Als we hier vol voor gaan, kunnen we eenzelfde grote productie halen.”

Over Jelte van Kammen Foto: Harvest House Jelte van Kammen trad zeven jaar geleden aan als algemeen directeur van telersvereniging Harvest House. Bij deze telerscoöperatie ligt de focus volledig op vruchtgroenten, anders dan bij The Greenery en bij Veiling KZIJ waar Van Kammen eerder in de directie zat. “We houden van doen, goed doen, gewoon doen, zelf doen, maar vooral ook samen doen.” Onder leiding van de algemeen directeur groeide Harvest House uit tot een coöperatie met 54 tomaat-, paprika- en komkommertelers, met een totaal areaal van 975 hectare, 225 medewerkers en een omzet van € 750 miljoen.

Waarom liggen die duurzame paprika’s nog niet in het supermarktschap?

“Toen we bezig waren om de meest duurzame teeltmethode te realiseren, die we duologisch noemen, een combinatie van de woorden duurzaam en biologisch, liepen we tegen de Europese wetgeving aan. Deze wetgeving stelt dat voor biologische groenten de wortels met de aardkorst verbonden moeten zijn. Daar voldoen we met de teelt in kokossubstraat niet aan, ondanks dat er biologisch leven in plaatsvindt.”

“In Amerika mogen biologische producten wel in substraat zijn geteeld. We willen graag dat dit in Europa ook mag. We zijn in Brussel gaan lobbyen om de wetgeving volgens de Amerikaanse methode aan te passen, maar dat is niet gelukt. Als het dan niet biologisch mag heten, noemen we het duurzaam. Die duurzame paprika’s exporteren we nu alleen naar Amerika.”

EU-wetgeving stelt dat voor biologische groenten de wortels met de aardkorst verbonden moeten zijn

“Toch blijft het vreemd als je bedenkt dat in Spanje op een onderlaag van puin en cement met daarop grond biologisch wordt geteeld. Hier zijn de wortels ook niet verbonden met de ondergrond, maar het mag wel biologisch worden genoemd. We wonen tenslotte in één Europa, waarbij een gelijk speelveld zou moeten gelden, maar dat is niet zo. Dit geldt ook voor arbeid, energie, water en duurzaamheid. Het is prima dat we in Nederland de lat hoger leggen dan Brussel ons voorschrijft, maar dan moeten de zuidelijke landen dat ook doen.”

Wat is jullie doelstelling?

“Onze doelstelling is om duologisch als biologische teelt erkend te krijgen, omdat het een heel duurzame manier van telen is. Het filmpje hierover hebben we vorig jaar laten zien op het EFMI Nationale Verscongres, waar alle Nederlandse supermarkten aanwezig waren. We hebben ze ook uitgelegd waarom we een hogere prijs nodig hebben: omdat de productie van duurzame groente duurder is dan die van gangbaar product. De kosten liggen € 6 tot 10 per vierkante meter hoger, vanwege de biologische stikstof en afhankelijk van welke productie de teler haalt.”

“De supermarkten kennen deze vorm van duurzaam telen niet en zijn tot nu toe niet bereid om de meest duurzame paprika’s, tomaten en komkommers in hun schap te leggen. Ook de Duitse en Engelse supermarkten die we hebben gevraagd, willen dat niet. Dit is teleurstellend, maar als de markt er nog niet klaar voor is, stopt het even.”

Hoe moet het nu verder?

“We zullen hier in Europa een supermarkt moeten hebben voor de afzet van duurzame groenten. Als supermarkten op deze wijze geteelde producten willen opnemen in het schap, kan dat een omslagpunt zijn voor duurzaam telen. We telen nu in beperkte omvang paprika’s voor Amerika.”

Met duologische teelt heb je minder grond nodig

“Het vraagt wellicht een andere manier van denken om uit te vinden hoe we de duurzame manier van telen tot waarde kunnen brengen. Willen we de wereld bij een groeiende bevolking blijven voeden, dan kan dit niet met een biologische teeltwijze, want daar heb je heel veel grond voor nodig. Met de duologische manier heb je minder grond nodig. Bij paprika is een derde minder productieoppervlakte nodig voor vrijwel vergelijkbare productie als bij biologisch. De duurzame teelt past goed in het ecomodernisme.”

Wat is ecomodernisme?

“Dat is een stroming in het debat over duurzaamheid. De hoofdlijn hiervan is ten eerste hoe we zoveel mogelijk kunnen produceren op zo weinig mogelijk grond. Met deze intensieve landbouw houd je veel grond over voor natuur. Dat is van belang voor de biodiversiteit, want deze is nergens anders zo groot als in de natuur. Ten tweede kun je intensieve landbouw overal ter wereld toepassen, waardoor er in dichtbevolkte gebieden meer natuur en leefruimte overblijft voor de ontwikkeling van de mens.”

Welke hobbels zijn er nog te nemen?

“De consument wil producten zonder chemie, maar koopt met zijn portemonnee. De prijs is dus leidend voor de aankoop. De consument wil niet meer betalen voor een duurzaam product. Het telen ervan vraagt meer inspanningen en de teler loopt meer risico voor een goed eindresultaat.”

‘Bovendien spelen de supermarkten op safe. Want als bijvoorbeeld Greenpeace en Milieudefensie iets roepen, dan worden de supermarkten zenuwachtig en zeggen ze tegen ons dat we dit of dat moeten aanpassen. En dan hebben we nog het Europese speelveld dat niet voor iedereen gelijk is. Toch heeft de tuinbouw zulke unieke kansen, die we wel waar moeten kunnen maken.”