‘Duurzaam moet beter betaald worden’

Er is nog te weinig waardering voor boeren die PlanetProof-producten telen.

Het duurzaamheidsconcept PlanetProof heeft de wind in de zeilen: ruim 500 leden van FrieslandCampina voldoen aan PlanetProof-eisen en het areaal PlanetProof verviervoudigde in 3 jaar tijd tot 24.395 hectare in 2018. De sterkste groei is in de open teelten.

De sector moet beloond worden met een betere prijs

Maar het is tegelijk ook duidelijk dat er nog te weinig waardering is voor boeren die dergelijke producten telen: “Ketenpartijen zijn het erover eens dat de primaire sector beloond moet worden voor verduurzaming van hun teeltsystemen, maar de grote vraag is hoe dat in de praktijk te realiseren”, schreef Nieuwe Oogst in een artikel. Bijvoorbeeld: HAK betaalt 0,8 cent per kilo extra voor rode kool met een PlanetProof-certificaat. Voor Beter Leven-melk met één ster wordt 6 cent extra betaald. Dus het simpele antwoord op de vraag van de ketenpartijen hoe de sector beloond moet worden luidt: met een betere prijs.

Bovenwettelijk eisen

Nog even los van de vraag hoeveel de meerprijs zou moeten zijn, want dat hangt af van de prestatie die wordt geleverd. Een prestatie die veelal wordt geleverd door te voldoen aan een serie bovenwettelijke eisen van afnemers. Hoogleraar Transitiekunde Jan Rotmans aan de Erasmus Universiteit Rotterdam zegt: “Een systeemdoorbraak wordt altijd geforceerd door een kleine groep voorlopers.”

PlanetProof is een voorbeeld van zo’n kleine groep. Certificeringseisen worden vastgesteld in overleg met telers en ketenpartijen, nieuwe inzichten kunnen worden vertaald in de jaarlijkse update van het schema.

Mooie kansen

PlanetProof is een voorbeeld van een instrument om invulling te geven aan de ambitie de akkerbouw verder te verduurzamen. Volgens mij liggen hier mooie kansen voor ondernemers en moeten ze die grijpen. Maar let op: wel op de voorwaarde van een faire prijs voor het product. Een kleine groep telers laat al jaren zien dat er goed te telen is volgens de richtlijnen. Maar het vraagt wel extra inspanning en er zijn meerkosten.

We moeten af van het dogma dat duurzaam duurder is

Dat is dus wat anders dan wat Marc Jansen van supermarktkoepel CBL beweert: “Duurzaamheid moet juist tot lagere kosten leiden. We moeten af van het dogma dat duurzaam duurder is.”

Faire prijs voor teler

Te vaak hoor ik nog dat ‘de markt’ niet bereid is een meerprijs te betalen. Mijn stelling is dat een teler beloond moet worden voor een ‘bovenwettelijk’ duurzaam geteeld product. We hebben uitgerekend dat een teler voor PlanetProof-tafelaardappelen minimaal € 1.000 per hectare extra moet vragen van z’n afnemer. Dat lijkt veel geld, maar bij 40 ton netto product per hectare is het 2,5 cent extra per kilo. Ik heb een rondje gedaan door Jumbo en Albert Heijn bij mij in het dorp, prijzen voor tafelaardappelen liepen uiteen van € 1,13 tot € 3,38 per kilo aardappelen. Ik geloof er niets van dat 2,5 cent per kilo een bottleneck is voor de consument. Als het CBL dít als argument gebruikt, dan is de concurrentiestrijd tussen supermarkten kennelijk belangrijker dan een faire prijs voor de teler.