Drugsmaffia gaat de boer op

Nederland staat er internationaal om bekend en exporteert drugs tot in verre oorden; het is een miljardenindustrie. Elk jaar duikt wel ergens tussen de maispercelen hennep op. Veel ongrijpbaarder is de wereld van synthetische drugs; harddrugs, gemaakt in provisorische drugslaboratoria. Deze ‘sector’ groeit. Vanwege een steeds strengere handhaving in de steden en leegstand in het buitengebied, verplaatst deze criminaliteit zich richting het platteland.

Vervallen boerenbedrijven gewild

Volgens de Nationale Recherche zijn vervallen boerenbedrijven gewild als productie- en opslag­locatie van drugs. Gebouwen slopen kost stoppers geld, dat er vaak niet is. Dus blijven stallen staan. Als iemand dan contant een half jaar huur vooruit wil betalen voor een schuur, stal of leegstaande bedrijfswoning, lijkt dat aantrekkelijk. De kans is echter groot dat er iets niet in de haak is. Het komt ook voor dat boeren door criminelen onder druk worden gezet of worden afgeperst om drugsafval in de mestkelder te lozen, vertelt de Brabantste gedeputeerde Johan van den Hout.

Daarnaast zijn er de dumpingen van drugsafval. De kosten voor sanering zijn enorm en voor rekening van de grondeigenaar. Sinds vorige week is er daarom een regeling opengesteld, zodat grondeigenaren maximaal de helft van de gemaakte opruimkosten terug kunnen krijgen, mits ze voldoen aan bepaalde voorwaarden.

De nummer 1 harddrug is MDMA, beter bekend als ecstasy ofwel xtc. Het opstarten van een xtc-laboratorium kost een crimineel zo’n €200.000 en kan in twee dagen tussen 120.000 en 240.000 xtc-tabletten produceren, met een groothandelswaarde van minimaal €42.000 en maximaal €120.000.

Per kilo eindproduct ontstaat ongeveer zeven liter chemisch afval. Criminelen brengen dit niet naar de milieustraat, maar dumpen het in jerrycans in bossen, bermen of op landbouwgrond. Of ze lozen het op het riool. Ook productieresten gaan het afvoerputje in. Zuiveringsinstallaties filteren geen xtc, waardoor de drugs in de waterlopen en sloten terechtkomt. Omdat onderzoek ontbreekt, is het niet bekend wat het effect is.

Wie is aansprakelijk?

Wanneer een onverlaat drugsafval op je perceel dumpt, heb je als grondeigenaar een probleem. In principe betaalt de vervuiler, maar de pakkans is klein. Zeker op afgelegen percelen. Volgens de Wet bodembescherming is de eigenaar altijd eindverantwoordelijk en draait de boer bij gebrek aan een dader dus op voor de kosten. Die kunnen flink oplopen. Gedeputeerde Van den Hout: “Het saneren van een drugsafvaldumping kost een grondeigenaar € 7.000 tot € 70.000, gemiddeld gaat het om € 20.000 per dumping. Op jaarbasis kost het dus miljoenen.”

Van den Hout maakte zich hard voor de oprichting van een fonds, met het idee dit te vullen met afgepakte criminele winsten, om hieruit de schade te vergoeden. Dat bleek juridisch onhaalbaar. Het rijk komt gedupeerden tegemoet met een subsidiepot voor de periode 2016 tot 2018, waaruit jaarlijks een miljoen euro beschikbaar komt.

Enigszins geruststellend voor grondeigenaren is een uitspraak van de Raad van State uit 2014. Een grondeigenaar weigerde de opruimkosten te betalen van een illegale dumping waar zij geen weet van had. De gemeente had de troep met spoed laten verwijderen, vanwege de kans op vervuiling van de omgeving. Op grond van de wet bodembescherming vond de gemeente dat de eigenaar moest betalen. De Raad van State ging daar echter niet in mee.

Het leegpompen van vervuilde mest uit een leegstaande stal in Someren (N.-Br.). Het gebouw is vorige week gesloopt. In een bedrijf ernaast was een drugslab. Foto: Bert Jansen

Gewelddadig wereldje

“… als je met hen meewerkt krijg je zilver, anders krijg je lood.” Zo lieten twee verdachten die met drugscriminelen samenwerkten door de recherche optekenen hoe de sfeer is in deze onderwereld. Boeren die vastgoed in de verhuur hebben, zijn soms gewoon naïef, maar worden soms ook geïntimideerd. Financiële motieven spelen ook mee. ZLTO kent gevallen waarin makelaars onder druk staan van de onderwereld. Het gebeurde dat criminelen een caravan stalden bij een boer. De caravan bleek achteraf vol te staan met drugsafval. Als boer heb je dan een probleem.

Een al wat ouder politieonderzoek betreft een loonwerker die een deel van zijn terrein aan onbekenden verhuurde. Zij plaatsten daar twee zeecontainers op, die zij vervolgens inrichtten als drugs­laboratorium. Na enkele maanden liepen ze tegen de lamp en werd de verhuurder, die de recherche letterlijk omschrijft als ‘een hardwerkende loonwerker’, als verdachte gezien. Hij werd zelfs vervolgd, maar uiteindelijk vrijgesproken.

Slootbagger een risico?

Om betrapping bij dumpen te voorkomen, lozen drugscriminelen steeds vaker op het riool. Omdat zuiveringsinstallaties dit niet filteren, komen de gifstoffen in het oppervlaktewater terecht. De rioolwaterzuivering in Eindhoven loost rechtstreeks op de Dommel. ZLTO omschrijft hierdoor het op de kant laten zetten van slootmaaisel met sediment als een ‘stevig risico’ voor de boer.

Dat gaat het bestuur van Waterschap de Dommel te ver. Omdat er geen normen voor zijn, is er ook geen overschrijding. Volgens het waterschap is er onderzoek nodig, maar is er geen reden tot zorg. “De drugsresten verdunnen stroomafwaarts. Verwijderen van drugsresten is een zeer kostbaar proces. Het is nu vooral aan het OM om het drugsprobleem bij de bron aan te pakken en dat is bij de illegale drugslaboratoria. Als het er niet inkomt, hoeven we het er ook niet uit te halen.”