premium
Foto: Peter Roek
De langdurige droogte dit voorjaar is een kwelling voor veel agrarisch ondernemers. De Wageningse onderzoeker Ids Hoving spreekt over een bijzondere situatie, maar de problemen zijn volgens hem nog wel te overzien.
Een aantal deelnemers van de Nationale Proeftuin Precisielandbouw (NPPL) doet praktijkonderzoek naar Beregenen op Maat. Wat gebeurt er op hun bedrijven?
Volgens de jongste cijfers van het Watermanagementcentrum Nederland ligt het neerslagtekort ruim boven het langjarig gemiddelde. Het centrum gaat ervan uit dat tot begin mei nauwelijks regen valt. De landbouw ondervindt nu al de gevolgen van de droogte. Zeker de akkerbouwers en vollegrondstuinders op de hogere zandgronden.
Droog, maar niet uitzonderlijk
Volgens Ids Hoving, onderzoeker bij Wageningen Lifestock Research en specialist op het gebied van beregenen, is een droog voorjaar zoals nu niet uitzonderlijk. “Dat komt de laatste decennia vaker voor. Wel bijzonder is dat we na een zeer natte winter opeens in de droogte terecht zijn gekomen.”
Voor de landbouw pakte 2019 qua droogte dramatischer uit, zegt Hoving. “Na de extreem droge zomer van 2018 kwam een winter met relatief weinig neerslag en vervolgens een droog voorjaar. De grond was kurkdroog en nam nauwelijks water op. Afgelopen winter is de watervoorraad in de bodem juist fors aangevuld en daar profiteren we nu van.”
Afgelopen winter is de watervoorraad in de bodem juist fors aangevuld en daar profiteren we nu van
Ids Hoving, onderzoeker bij Wageningen Lifestock Research
Op maat: waar, wanneer en hoeveel beregenen?
De veranderingen in het regenpatroon met langere droogteperioden vragen om een efficiënter watergebruik, ofwel om beregenen op maat. Hoving vat samen: “De basisvragen zijn: waar, wanneer en hoeveel? Er is de laatste jaren veel onderzoek gedaan, met resultaat. Bodemsensoren zijn ontwikkeld en verbeterd en boeren kunnen gebruikmaken van een beregeningsadviesprogramma. Allemaal stappen voorwaarts.”
Volgens de Wageningse onderzoeker is er in de agrarische sector nog onvoldoende aandacht voor de productiefactor water. “De aandacht voor water is wat weggezakt, ook in Wageningen. Des te belangrijker dat binnen NPPL praktijkervaring wordt opgedaan met plaats- en tijdspecifiek beregenen.”
Bovenlaag vochtig houden
Een van die NPPL’ers is akkerbouwer Bart van Loon in Slootdorp (N.-H.). Plaatsspecifiek beregenen is bij Van Loon nog niet aan de orde, want het zaad ligt net in de grond of moet nog worden gezaaid. Het is vooral zaak de bovenlaag vochtig te houden, zodat het zaad kan kiemen en wortels maken. Op dit moment kan hij toe met één haspel op 10 hectare uien, deze is wel vol in bedrijf.
Wind is wel een probleem hier in de Wieringermeer. Als ik dan toch beregen, is de verdeling niet goed en het slaat te hard neer
Akkerbouwer Bart van Loon in Slootdorp (N.-H.)
De afgelopen dagen waaide het te hard om te beregenen, zegt hij. “Wind is wel een probleem hier in de Wieringermeer. Als ik dan toch beregen, is de verdeling niet goed en het slaat te hard neer. Dat geeft pleksgewijs plaatvorming”, aldus Van Loon. Waar het zaad nog geen wortels heeft gemaakt, blijft hij nu even weg. Daar pakt hij de beregening later op. Van Loon heeft vochtsensoren om later in het jaar, tijdens de groei van de gewassen, plaatsspecifiek te kunnen beregenen. Dan heeft hij meer percelen beteeld en de beschikking over drie haspels.
Beregenen op Maat
Beregenen op Maat is één van de precisietechnieken, waarop de Nationale Proeftuin Precisielandbouw (NPPL) zich richt, Daarbij gaat het om genereren van adviezen voor beregening, druppelirrigatie/-fertigatie en peilgestuurde drainage op basis van een actuele, overzichtelijke en nauwkeurige overzichten op computer, tablet of smartphone van de bodemvochtbeschikbaarheid van percelen.
Adviessystemen bieden steeds meer mogelijkheden door het steeds makkelijker beschikbaar komen van open-data over bodem en weer, en door innovaties op het gebied van bodemsensoren, weerstations, connectiviteit, Internet of Things, zowel voor irrigatie via haspel- als via druppelslangensystemen.
Voordeel voor de teler:
– efficiënt watergebruik;
– reële kans op hogere opbrengst en kwaliteit in alle open teelten.
Voordeel voor milieu;
– minder onttrekking water aan de bodem;
– verbetering nutriëntenbenutting;
– minder energieverbruik.
Status:
– onderdelen en systemen zijn praktijkrijp.
Waarom nog weinig toegepast:
– onbekendheid met de mogelijkheden;
– kosten/batenverhouding voor teler onvoldoende inzichtelijk;
– beperkte mogelijkheden om te variëren binnen het perceel.
Dit biedt NPPL:
Telers die met deze toepassing aan de slag zijn gegaan in NPPL-verband krijgen een ondersteuning bij de keuzes van onderdelen, systemen en uitvoering ervan op hun bedrijf tijdens het seizoen. Het vergt ondanks nieuwe technieken nog steeds enig maatwerk om perceelspecifiek de juiste data en adviezen tijdig in handen te krijgen.
Sensoren geven veel informatie
Bloembollenteler Stef Ruiter in Andijk (N.-H.) heeft ruime ervaring met vochtsensoren. Hij zet deze al vijf tot acht jaar in op percelen in West-Friesland, Drenthe en Frankrijk. De sensoren geven een indicatie van het aanwezige vocht en de vochtspanning; de moeite die wortels hebben om vocht op te nemen. Daarnaast leidt hij de verdamping eruit af. Dit is mogelijk door op een diepte van 5 tot 50 centimeter om de 10 centimeter het vochtgehalte te meten. De vochtsensoren geven ook inzicht in de effecten van beregening.
Juiste keuze
In de voorbereiding zijn de percelen gescand met de Veris-bodemscan, waarna bodemkaarten zijn gemaakt. Op basis van deze kaarten en de uitslagen van de vochtsensoren kan de bloembollenkweker het moment van beregenen bepalen, de hoeveelheid en het interval. Deze kennis wordt gecommuniceerd naar de haspel. Ruiter gebruikt dit jaar voor het eerst een kopie van het programma van een andere NPPL-deelnemer (Sjaak Huetink) om de haspel aan te sturen.
Het voordeel van plaatsspecifiek beregenen zit op dit moment, het is overal droog, vooral in het maken van de juiste keuzes. Welk perceel heeft het eerste water nodig en hoeveel? Hiermee voorkomt Ruiter dat de groei op bepaalde percelen achterblijft, wat tot oogstreductie kan leiden.
-
Preiteler Ronald Swinkels beregent ieder jaar volop. Hij wil bij de pas opgekomen preiplanten nog niet experimenteren met beregenen op maat, omdat hij dan bang is voor tegenvallende opbrengsten. – Foto: Peter Roek
-
Beregening op maat, hier via druppelirrigatie, geeft controle over het juiste moment (niet te laat) van beregening. Het werkt een efficiënt gebruik water in de hand. – Foto: Jan Willem Schouten
Beregenen zonder vochtsensoren
Akkerbouwer Peter van der Poel in Abbenbroek (Z.-H.) is druk aan het beregenen. Hij doet dat zonder gebruik te maken van vochtsensoren. “De vochttoestand dieper in de grond is nu niet belangrijk. Het gaat erom dat de bovenlaag goed nat is om alles goed te laten kiemen.”
Los daarvan moet Van der Poel nog ervaring opdoen met de vochtsensoren. Vorig jaar had hij er twee ter beschikking, maar het bijbehorende advies over het gebruik van de gemeten vochtspanning vond hij vrij mager. Ook twijfelt hij over de beste diepte om het vocht in de bodem te meten. Samen met begeleider Thierry Stokkermans wil hij dit jaar meer ervaring opdoen.
Wachten met nieuwe technieken
Vollegrondsgroenteteler Ronald Swinkels in Meterik (L.) gaat dit seizoen voor de eerste keer aan de slag met beregenen op maat. Maar nog niet op dit moment. De prei op zijn bedrijf komt net pas op, en hij is bang dat – als hij in deze fase gaat experimenteren – hij dit direct terugziet in de opbrengst van zijn gewassen. Binnen enkele weken gaat hij hier wel mee aan de slag, en zal onder meer de Raindancer-techniek worden geïnstalleerd. Ook worden er bodemvochtsensoren geplaatst.
Met medewerking van René Koerhuis, René Stevens en Ank van Lier
Beheer
WP Admin
Bewerk bericht