Doos is meer waard dan de tomaten erin

De losse en trostomaten zijn deze week weer verder in prijs gezakt. Vandaag heeft The Greenery de minimumprijs voor de losse tomaten (Klasse-I-1) zelfs verlaagd van 6 naar 3 cent. Bij BelOrta draaien deze week veel tomaten door, zodra ze de ophoudprijs van 16 cent niet meer halen.

Door nog verdere verlaging van de minimumprijs probeert The Greenery in ieder geval de kosten voor de doos (75 cent) en de verlading (ca. 10 cent per doos) terug te krijgen. Een doos levert de veiling dan nog 85 cent op. Dat is vandaag bijna drie keer zoveel als de waarde van de losse tomaten die erin zitten. Deze gingen namelijk voor 6 cent per kilo weg bij The Greenery. Bij veiling Zon Fruits&Vegetables ligt de minimumprijs op 5 cent per kilo voor trostomaten.

De prijzen van de fijnere tomaten en specialties liggen hoger, maar staan ook onder grote druk. Veelal is een groot deel onder contract verkocht. Daardoor is de afname grotendeels nog wel gedekt, zij het voor lagere prijzen.

Tot nu toe zijn er voor zover bekend op de Nederlandse veilingen nog geen tomaten uit het handelscircuit genomen en vernietigd. Door de hogere ophoudprijs is dat bij BelOrta wel het geval. De Belgische veiling hanteert de ‘all-in, all-out’-strategie waarbij iedere dag al het aangevoerde product voor de klok komt. Daardoor wordt er dagelijks vers product verkocht. Op de Nederlandse veilingen worden wel voorraden aangehouden die de dag erna weer geveild kunnen worden.

‘Niet paniekeren’

In België is de interventie onderdeel van de nationale strategie van crisisbeheer waar alle EU-lidstaten gebruik van kunnen maken. Via GMO krijgen de telers dan nog enkele centen per kilo voor hun product. Bovendien worden de kosten voor het beschikbaar stellen van het product aan goede doelen door de EU gedekt.  In België wordt allereerst contact opgenomen met de voedselbanken, vervolgens wordt het product aangeboden als groenbemesting, diervoeding of voor vergistingsinstallaties. Nederland heeft ervoor gekozen interventie niet op te nemen in de nationale strategie voor GMO. Er is dan ook geen overkoepelend beleid om product uit de markt te nemen.

“We moeten om de huidige situatie niet paniekeren”, zegt voorzitter Philippe Appeltans van het Verbond van Belgische Tuinbouwveilingen (VBT). “Afgelopen dagen gaan er veel tomaten het interventiesysteem in. Maar het systeem werkt jaar-in-jaar-uit en op jaarbasis wordt maar 0,6 procent van alle producten uit de markt gehaald.”

‘Oogstploegen maken overuren’

Deels zijn de huidige weggooiprijzen te verklaren uit de traditionele vakantiedip. Het grootste deel van Europa is op vakantie en heeft zijn gangbare (gezondere) eetpatroon thuis gelaten. In Nederland en België is er bij tomaat ook nog eens sprake van een gigantische productiepiek. “Misschien dat het in het westen vaker voorkomt, maar ik heb van Limburgse telers nog nooit eerder gehoord dat ze in een paar weken achter elkaar meer dan 3 kilo per vierkante meter trostomaten knippen”, zegt een lid van Zon Fruits&Vegetables. “De vaste oogstploegen maken veel overuren.” De productiepiek is een gevolg van de goede zettingsomstandigheden in juni en het warme weer van de laatste weken.

De oogstpiek komt bovenop het structurele overaanbod van tomaten in heel Europa. Het Nederlandse tomatenareaal is sinds 2000 enorm gegroeid. De productie is nog nooit zo hoog geweest als nu. Daarnaast zijn traditionele klanten als Duitsland, Polen en Rusland zelf veel meer gaan produceren.

Weinig optimisme

Voor de komende weken ziet het er niet naar uit dat de prijzen weer op een aanvaardbaar niveau zullen komen. Er zal nog veel product blijven komen. Veel (trostomaten-) telers zullen wellicht de oogst wat willen uitstellen in de hoop op betere prijzen. Handelaren leggen meer voorraden aan nu de tomaten zo goedkoop zijn. “Maar voor de handel is dit ook niet goed, hoor”, zegt een koper bij The Greenery. “Wij kunnen op dit moment niet veel meer vragen dan 1,25 euro per doos. Iedereen zit in zijn maag met zulke bodemprijzen.” Van de supermarkten hoeft op dit moment niet veel verwacht te worden. Deze week zijn er bijzonder weinig acties met tomaten en andere groente of fruit.

De vakantie is voor de meeste Europeanen pas net begonnen. “Je weet dat de prijzen in week 35 altijd weer opleven want dan zijn de meesten weer terug, gaan de kinderen weer naar school en willen de ouders weer gezond eten op tafel zetten. Je hoopt natuurlijk dat het dit jaar eerder gebeurt, maar dat ziet er nog niet naar uit”, aldus een handelaar.