Een groeiend aantal arbeidsmigranten van buiten de EU werkt via detachering op Nederlandse bedrijven, ook in de tuinbouw. Risico en vermoeden van uitbuiting liggen daarbij op de loer.
Dat concludeert de Adviesraad Migratie in het rapport Geen derderangs burgers, dat op 13 maart in Den Haag aan minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid werd aangeboden. In 2022 werden 90.000 gedetacheerden gemeld. Die werken het vaakst in de bouw en de industrie, met op plek 3 de land- en tuinbouw met 7000 gedetacheerde arbeidsmigranten.
10 tot 40% besparen op arbeidskosten
Detachering wordt al jaren gezien als een sluiproute om te besparen op arbeidskosten. Het loon van een gedetacheerde arbeidsmigrant moet even hoog zijn als van Nederlanders die hetzelfde werk doen. Maar de sociale premies worden in het land van herkomst afgedragen. Dat levert voor de Nederlandse werkgever een kostenbesparing van 10 tot 40% op, afhankelijk van het land waar de arbeidsmigrant dan wél is verzekerd voor ziekte, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en pensioen.
Tienduizenden gedetacheerden van buiten EU
Dat blijken steeds vaker landen te zijn buiten de Europese Unie: 22.400 van de gemelde gedetacheerde medewerkers komen uit landen als Moldavië, Kirgizië, Kazachstan, maar ook Bangladesh, Vietnam of de Filippijnen. En daar zou volgens de Adviesraad nog eens 40% niet gemelde derdelanders bovenop komen. Dit zijn vrijwel allemaal mensen die in een ander EU-land dan Nederland een werkvergunning hebben gekregen en daarna zijn doorgedetacheerd naar Nederland. Met name Poolse en Litouwse uitzendbureaus hebben deze manier van werken ontdekt.
Laagbetaalde arbeid nog goedkoper maken
“Dit is wat wij noemen concurrentiedetachering”, zegt voorzitter Monique Kremer van de Adviesraad Migratie. “Dus niet het voor een tijdelijke naar Nederland halen van specialistische vakkrachten, waar de EU-detacheringsrichtlijn voor in het leven is geroepen. Maar laagbetaalde arbeid nog goedkoper maken. En daarbij soms ook doelbewust onduidelijkheid creëren voor de medewerkers zelf, zodat die niet meer weet waar ze recht op hebben en bij wie ze verhaal kunnen halen als er iets niet klopt.”
Pittige aanbevelingen
De in het rapport opgenomen aanbevelingen aan de minister zijn pittig. Flexibele arbeidsovereenkomsten zouden voor sectoren waar veel misstanden voorkomen verboden moeten worden. Als voorbeeld haalt hoogleraar Kremer de vleesverwerkende industrie in Duitsland aan, waar bedrijven alleen maar medewerkers direct en vast in dienst mogen hebben. Er moeten veel hogere boetes komen voor malafide werkgevers, met ruimere ketenaansprakelijkheid naar inleners voor alle arbeidsvoorwaarden.
Minister Van Gennip liet weten de laatste aanbeveling, betere afspraken binnen de EU over misbruik van de dectacheringsrichtlijn, al veelvuldig te hebben aangekaart. Het gesprek binnen de EU en met European Labour Authority over de verschillende interpretaties van de richtlijn worden steeds serieuzer gevoerd, stelt Van Gennip.
