De zoektocht naar goede aspergegrond

De laatste jaren is er veel vraag naar geschikte aspergegrond, ondanks een krimpend areaal. Vooral in de traditionele aspergebieden is het lastig, waarbij ook andere kapers op de kust zijn. Met name de grote telers gaan noodgedwongen verder van huis.

Gelukkig zit Franc Goertz in een gebied met veel gestopte telers én heeft hij zelf een aardig grondareaal. Maar de aspergekweker in het Limburgse Mariahoop herkent het beeld dat het een uitdaging is om voldoende geschikte aspergegrond te vinden. “In het algemeen is de vraag naar grond groot en moeten we verder gaan om geschikte aspergegrond te vinden. Het is een probleem waar veel ondernemers mee te maken hebben, maar zeker ook in de aspergeteelt.”

Voor de opkweek van planten heeft hij lichte gronden nodig; voor de eigen productie mag de grond wat zwaarder zijn. Naast de beschikbare arbeid ziet Goertz het veranderend klimaat als een groot probleem, waardoor steeds hogere eisen aan aspergegrond worden gesteld. “De doorlatendheid moet gewoon goed zijn, er valt dan al veel grond af.” Ook tegenvallende resultaten van herinplant maakt het er volgens hem niet gemakkelijker op.

Lat ligt hoger voor aspergegrond

De ervaring van Goertz staat niet op zichzelf. Zonder harde cijfers te hebben, herkennen adviseurs en makelaars het beeld dat het lastig is om aspergegrond te vinden. Volgens Hans van der Goor, teeltbegeleider van Delphy in Limburg, is de ‘jacht op geschikte aspergegrond’ zo’n vijftien jaar geleden begonnen. Toen was als gevolg van de automatische sorteerder ineens snelle uitbreiding mogelijk en nodig om de installatie rendabel te maken.

Tegelijkertijd ligt de lat voor de grond hoger. “Dit jaar is weer eens duidelijk geworden hoe belangrijk de kwaliteit van de grond is.” Telers stellen naast doorlatendheid en het grondwaterniveau onder andere eisen aan bodemstructuur en de mogelijkheid om te beregenen.

Aspergetelers stellen hoge eisen aan de grond. Dit jaar is duidelijk hoe belangrijk een goed doorlatende bodem en snelle waterafvoer zijn.

Wat ook meespeelt is dat het animo voor herinplant op eerdere aspergepercelen een stuk lager is dan een paar jaar geleden. Dat komt door de vaak lagere opbrengsten. “Vooral omdat de marges de afgelopen jaren kleiner zijn, moet elk nieuw veld optimaal presteren. In veel gevallen lukt dat niet met herinplant.”

Overigens speelt het ‘probleem’ vooral in de traditionele aspergebieden in Limburg. In Noord-Brabant en zeker in asperge-arme provincies is het gemakkelijker om goede aspergegrond te vinden. Vanzelfsprekend zijn lokale omstandigheden en het ondernemerschap altijd bepalend.

Het totaal areaal asperges is de afgelopen jaren licht gekrompen, vooral als gevolg van krimp in Limburg.

Grondsituatie van middelgrote aspergetelers

Globaal zijn telers te verdelen in een paar groepen, met elk een eigen grondsituatie. Middelgrote tot grote telers zijn een groep met veel grond in gebruik. Daarbij is de capaciteit van de automatische sorteermachine bepalend voor het areaal. Met één sorteerder is een oppervlakte van 20 tot 25 hectare te verwerken. Deze middelgrote bedrijven zoeken courante percelen van zo’n 5 tot 10 hectare, waarbij de afstand tot het bedrijf minder een probleem is. Zeker voor de grote jongens met meerdere sorteerders zijn afstanden tot 30 kilometer geen uitzondering. Toch heeft het altijd de voorkeur dat gronden een beetje bij elkaar liggen, geeft Nard Driessen, makelaar bij Arvalis, aan. “Pachters willen grote kavels, mede door de lange duur van de pacht en efficiëntie.”

Aan de andere kant van het spectrum zitten de kleine bedrijven met oppervlaktes tot pakweg 5 hectare. Vaak kunnen ze een groot deel via huisverkoop kwijt en is de aspergeteelt een tweede tak, of hebben ze een baan buitenshuis. Meestal ligt de grond dichtbij huis, waarbij voor vervanging kleine percelen van rond een hectare al snel goed zijn. Dat maakt dat deze ondernemers minder last hebben van de moeizame markt.

De komst van de automatische sorteerder heeft een boost gegeven aan bedrijfsontwikkeling en daarmee voor de hoeveelheid geschikte grond.

Voor- en nadelen verhuur

Vanuit de verhuurder bekeken, heeft verhuur aan een aspergeteler voor- en nadelen. De zekerheid om voor tien jaar grond voor een bovengemiddelde prijs te verhuren is interessant. Tegelijkertijd is voor sommigen een contract voor die periode ook een beperking. Ook zijn verhuurders die belang hechten aan de grondkwaliteit doorgaans minder gelukkig met de teruggang in organische stof. Verder kan het gebruik van plastic en dagelijks personeel aan het werk een probleem zijn, zeker als de grond bij huis ligt.

Driessen merkt dat in het verleden beleggers op de markt waren die hun gronden voor langere termijn wilden verhuren. Dat aantal neemt eerder af dan toe is zijn indruk. “Toen de rente zo laag was, konden ze toch nog goed rendement maken met de pacht. Nu is door beleggers op andere plaatsen meer geld te maken.” Zeker voor (gestopte) ondernemers waar het vermogen in box 3 valt, moet de opbrengst hoog zijn.

Iedereen wil grote, efficiënte kavels en niet alleen aspergetelers

Vraag naar grond blijft groot

In het algemeen is en blijft de vraag naar goede grond waarschijnlijk groot. “Iedereen wil grote, efficiënte kavels en niet alleen aspergetelers”, ziet Driessen. Telers van onder andere bomen en planten, groenten, intensieve akkerbouwgewassen (inclusief aardappelen) zijn geduchte concurrenten voor aspergetelers. Daarnaast blijft het totale areaal agrarische grond krimpen als gevolg van infrastructuur, woningbouw en natuurontwikkeling.

Een paar jaar geleden leken zonneparken ook een factor van betekenis te worden, maar het animo is afgenomen, mede door congestie van het stroomnet. Ook is er politieke en maatschappelijke weerstand tegen aanleg van zonneparken op landbouwgrond. Overigens is er geen hard bewijs dat dergelijke specifieke ontwikkelingen een prijsopdrijvend effect hebben. Zo is een paar jaar geleden is door het Kadaster met Wageningen U & University gekeken naar de invloed van hoogspanningsmasten op lokale grondprijzen. Uit een analyse bleek echter geen invloed op de waardeontwikkeling van de grond.

De afname van het aantal bedrijven is hard gegaan, vooral in Limburg. In de rest van Nederland blijft het marginaal.

Onzekerheid over areaal

Kijkend naar de ontwikkeling van vraag en aanbod is vanuit de aspergeteelt onzeker of de daling in areaal is gestopt of verder doorgaat. In Noord-Brabant blijft het areaal nog redelijk gelijk, maar in Limburg is al jaren sprake van een flinke afname. Met name stoppende kleine telers met of zonder opvolger zijn daar debet aan. Bij grotere bedrijven hebben relatief lage rendementen dit decennium en de personeelsproblemen een rem op de ontwikkeling gezet.

Toch zijn er ook deskundigen die niet uitsluiten dat het areaal weer gaat stijgen. De laatste jaren waren redelijk tot goede aspergejaren, ziet Van der Goor. En mogelijk gaat de opschaling met automatisch steken een nieuwe impuls geven. “Dat vergt een behoorlijke investering, waar ook nog eens grote courante percelen voor nodig zijn.” Dat alles bij elkaar zou dus een blijvende vraag naar aspergegrond betekenen.

Aan de andere kant gaat het aanbod aan grond waarschijnlijk stijgen als gevolg van met name stoppende melkveehouders. De grond zal zeker niet allemaal geschikt zijn voor aspergeteelt, maar het kan lokaal de grondmarkt wel wat doen ontspannen. Er zit volgens Driessen wel een adder onder het gras: ondernemers die na het stoppen met hun bedrijf de grond verhuren, moeten voor de fiscus nog als bedrijf opereren, anders is de landbouwvrijstelling niet van toepassing. Kortom, de situatie met aspergegrond blijft voor de komende jaren nog onzeker.

Buiten Noord-Brabant en Limburg stelt de aspergeteelt in Nederland niet veel voor.