‘De knop is om bij aardbeienplantenkwekers’

Steeds meer opkweekbedrijven voor aardbeienplanten zetten in op automatisering, signaleert GEGE Machinebouw. Het bedrijf ziet de belangstelling voor zijn verhoogd trayveldsysteem – dat arbeid helpt besparen – het laatste jaar toenemen. Binnenkort lanceert de machinebouwer een automatische sorteer- en verwerkingslijn voor aardbeienplanten.

De eerste ideeën voor het verhoogd trayveldsysteem of opkweeksysteem van GEGE Machinebouw ontstonden al in 2013. “In 2015 draaiden de eerste variant, maar vervolgens zijn we verder gaan doorontwikkelen en optimaliseren. Inmiddels staat er een 2.0-versie, die succesvol draait in de praktijk”, zegt Bart van Schaijk, eigenaar van het bedrijf in Uden.

Trays hangen in stalen profielen

In het systeem staan de trays met aardbeienplanten niet op de grond of op een trayveld, maar hangen deze in stalen profielen. Deze bevinden zich gemiddeld zo’n 25 centimeter boven de grond. Via een elektrisch aangedreven platform, dat over het veld rijdt, wordt het veld gevuld met trays. “Vanaf dit platform kunnen de stekken in de trays worden gestoken en ook bloemen worden verwijderd. Dit gebeurt nog handmatig, maar wel onder betere arbeidsomstandigheden dan op een regulier trayveld. Hier werken medewerkers vaak gebukt of op hun knieën. Aan het platform kunnen ook speciale modules worden bevestigd, voor het automatisch ranken snijden, de inzet van gewasbescherming en meststoffen, enzovoorts.”

Minder arbeid nodig

Arbeidsbesparing is volgens Van Schaijk één van de belangrijkste voordelen van het systeem: praktijkcases tonen aan dat – afhankelijk van het ras – 40 tot 70% kan worden bespaard op arbeid ten opzichte van een regulier trayveld. “Dit doordat de arbeidsomstandigheden beter zijn, medewerkers productiever zijn en diverse werkzaamheden geautomatiseerd zijn. Ook kun je 95% van het trayveld benutten, aangezien er geen mensen meer hoeven te lopen. Bij een normaal trayveld is dat vaak maar de helft. En omdat de trays niet op de grond staan en er geen opspattend water op de planten komt, krijgen bodemziekten als phytophthora minder kans. Dit komt de kwaliteit ten goede, daarnaast kan de inzet van gewasbeschermingsmiddelen worden gereduceerd. Een ander pluspunt is dat er minder uitspoeling is van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen.”

De investering is ongeveer twee keer zo hoog als bij een regulier trayveld

Er is ook een keerzijde. Niet alleen is het verhoogd trayveldsysteem van GEGE Machinebouw louter inzetbaar op vierkante of rechthoekige percelen, ook vergt dit een extra investering. “De investering is ongeveer twee keer zo hoog als bij een regulier trayveld. Vanwege de geschetste voordelen kan ons systeem wel binnen drie tot zes jaar worden terugverdiend, zo toonde onder meer een berekening van Delphy aan.”

Belangstelling voor het systeem neemt toe

De hoge investeringskosten zorgden er aanvankelijk voor dat aardbeienplantenkwekers terughoudend waren met investeren in het systeem, zegt Van Schaijk. “Arbeid was immers goedkoop en ook voldoende beschikbaar. Dat gold voor Nederland, maar ook elders in de wereld.” Sinds ongeveer een jaar is volgens Van Schaijk sprake van een kentering; hij ziet de belangstelling voor het systeem duidelijk toenemen. Zowel in Nederland als in andere productiegebieden in de wereld. “We zitten echt op een omslagpunt. In bijvoorbeeld de Verenigde Staten horen we van plantenkwekers dat zij niet meer kunnen voldoen aan de klantwensen, omdat ze gewoonweg onvoldoende handjes hebben. Daarnaast stijgen de kosten voor arbeid wereldwijd.”

Veel seizoenskrachten nodig

Dit laatste is ook in Nederland aan de orde. Ook het kabinetsbeleid zorgt volgens de machinebouwer voor een groeiend aantal aanvragen. “Het nieuwe kabinet wil de inzet van arbeidsmigranten terugdringen. Tot voor kort dacht iedereen: ‘het zal niet zo’n vaart lopen’. Inmiddels is men daar niet meer zo zeker van: arbeid wordt echt een bottleneck. En aardbeienplantenkwekers hebben veel seizoenskrachten nodig, aangezien sprake is van forse arbeidspieken. Je merkt dat ‘de knop om’ is.”

Op dit moment werken echter nog slechts vier Nederlandse en Belgische plantenkwekers met het systeem van GEGE Machinebouw. “Maar dat gaan er de komende jaren ongetwijfeld meer worden, ook in andere werelddelen”, stelt Van Schaijk. “De pluspunten – arbeidsbesparing, minder emissie, kwaliteitswinst, et cetera – zijn namelijk actueler dan ooit. Dat blijkt ook wel uit de cijfers: wereldwijd hebben wij twintig verhoogde trayveldsystemen gerealiseerd, waarvan er zes dit jaar werden aangelegd.”

Overkapt systeem

Onlangs leverde het bedrijf ook zijn eerste overkapte verhoogde trayveld in de Amerikaanse staat Massachusetts. Het 7,5 hectare grote veld van Nourse Farms is overkapt met plastic tunnels, om wind, hagel en regen buiten te houden. Bij goed weer kunnen de tunnels worden geopend. Om dit mogelijk te maken, moest de constructie en maatvoering van het verhoogde opkweeksysteem worden aangepast. Van Schaijk ziet potentie in deze overkapte variant. “Ook voor Nederland kan dit mogelijkheden bieden, aangezien het klimaat ook in onze regionen verandert. Het voordeel van een tunnel is dat je goedkoper uit bent dan bij een kas, maar toch gecontroleerd kunt telen.”

In de Amerikaanse staat Massachusetts leverde het Udens bedrijf onlangs haar eerste overkapte verhoogde trayveld op. Plastic tunnels houden wind, hagel en regen buiten.

Automatisch oogsten, sorteren en verwerken

Vanwege de behoefte aan automatisering binnen de opkweeksector werkt het Brabantse bedrijf nu aan een systeem voor het automatisch oogsten, sorteren en verwerken van aardbeitrayplanten. Inmiddels draait een prototype bij Van Alphen Soft Fruit Plants in Galder (N.-Br.). “Een robotarm haalt de planten uit de trays en met behulp van camera’s wordt de kwaliteit beoordeeld, waarna de planten worden gesorteerd en in kistjes worden geplaatst. Had je hiervoor eerst dertig mensen nodig, dan kun je nu volstaan met zes medewerkers. Alle losse onderdelen zijn inmiddels getest; de uitdaging is nu om het goed te laten werken in één samenhangend systeem.”

Met dit sorteer- en verwerkingssysteem hebben we een wereldprimeur

Over de investering kan Van Schaijk nog niet veel zeggen. “Maar we streven naar een terugverdientijd van minder dan drie jaar. Als bedrijf hebben we in ieder geval hoge verwachtingen van dit systeem, ook omdat dit de kwaliteit ten goede komt. Nu worden de planten vaak nogal grof uit de kisten gehaald. Daarbij is bij een visionsysteem sprake van een objectieve beoordeling. Zo’n systeem is iedere dag fit en alert. Met dit sorteer- en verwerkingssysteem hebben we een wereldprimeur.”