‘De gordiaanse knoop van de energietransitie’

Energietransitie vraagt niet om nieuw beleid, maar om deregulatie. Minder op regels sturen, meer op resultaat.

Van de week sprak ik met een collega die aangesloten is op een stadsverwarmingsnet. Collectieve warmte, dat klinkt goedkoop en ook lekker duurzaam. Samen warmte delen uit natuurlijke bronnen. Geen vervuilende energiecentrales of zoemende warmtepompen aan je gevel. Gewoon een kleine warmtewisselaar in je meterkast die netjes bijhoudt hoeveel warmte je afneemt.

Uit interesse onze energierekeningen vergeleken. Oeps, dat viel nog niet mee. Ongeveer € 26 per gigajoule en een stevige bijdrage aan vastrecht, onder de noemer ‘gebruiksonafhankelijke tarief’. Dus die aansluiting op een warmtenet komt zeker niet gratis. Met enige schaamte kwam ik tot de conclusie dat mijn fossiele aansluiting met aardgas tot op heden nog goedkoper uitvalt.

Kosten van warmtenet gekoppeld aan gasprijs

Even later viel mijn oog op een artikel. Daaruit bleek dat de energiekosten van warmte uit een warmtenet gekoppeld zijn aan de prijs van aardgas. Dus naast een stevige vastrechtbijdrage komt daar met de huidige stijgende gasprijzen straks ook een hogere prijs per gigajoule bij. Intussen doet de overheid haar best om de energietransitie te presenteren als een mooie ‘winstpakker’ voor de samenleving, maar daar hoort dan wel een eerlijke ‘bijsluiter’ bij.

Alleen al de aankondiging van de Warmtewet maakt onzeker

Om alles rechtvaardig te laten verlopen is de natuurlijke reflex van beleidsmakers: nieuwe wetgeving. Bijvoorbeeld de Warmtewet. Iets met warmtekavels, zodat het een beetje lijkt op marktwerking, maar dan in een streng gereguleerd jasje. Een wet waarbij veel mensen uit de praktijk geen beeld hebben van hoe dat in de praktijk moet gaan werken.

Alleen al de aankondiging van de wet maakt partijen die nu in de warmtemarkt actief zijn onzeker. Nog meer regels en nog meer onvoorspelbare procedures. Het gevolg is waarschijnlijk: langere projectontwikkeling, meer ontwikkelkosten, inefficiëntie en uiteindelijk voor allemaal een ongetwijfeld rechtvaardige, doch stevig hogere gigajouleprijs voor warmte.

Knopen doorhakken

Met iedere nieuwe wetgeving lijkt er een complexere gordiaanse knoop te ontstaan, die zelfs voor deskundigen niet meer te ontwarren is. Het is tijd voor ‘omdenkers’, die niet beginnen met nieuwe knopen te leggen, maar kijken welke knopen weggelaten kunnen worden.

De energietransitie vraagt niet om nieuw beleid, maar om deregulatie. Minder op regels sturen, maar meer op resultaat. Zeker met de urgentie van de klimaatverandering zitten we niet te wachten op nieuwe knopenleggers, maar op politici en ambtenaren die knopen doorhakken en op een samenleving die een doelgerichte overheid weet te waarderen.