René Bal: ‘De kinderziekten mogen anderen eruit halen’

René Bal is geen fruitteler van vader op zoon. Hij haakte in 2012 aan op het bedrijf van zijn oom. Dat combineert hij al die tijd al met een baan als fruitteeltadviseur en inmiddels ook teamleider bij Delphy. Handig, want zowel op het fruitteeltbedrijf als in zijn werk als adviseur is precisiefruitteelt één van de speerpunten, zonder ook altijd voorop te willen lopen.

In 2019 was René Bal als fruitadviseur voor het eerst bij één van zijn klanten gestart met het taakgericht wortelsnoeien. Naast de teelt is de interesse in mechanisatie en techniek bij Bal altijd sterk geweest. In 2020 startte hij daarmee ook op het eigen fruitteeltbedrijf. Daarvoor werd in de nazomer van 2019 met een drone over de boomgaard gevlogen om zo door verschillen in het groen het verschil in groeikracht van de perenbomen zichtbaar te krijgen. In voorjaar 2020 deed Bal dat boomgericht wortelsnoeien nog niet op taakkaart.

Aurea Imaging had een overzicht vanuit de dronebeelden gemaakt. Op basis daarvan bediende hij handmatig de hendel voor de hydrauliek om het wortelsnoeimes in of uit de grond te laten gaan. Het jaar erop beschikte hij over één van de eerste wortelsnoeiers van Munckhof Fruit Innovators waar automatisch op taakkaart de hydrauliek van het wortelsnoeiapparaat bediend werd.

In de bloei boomspecifiek dunnen

Een andere toepassing is het in de bloei boomspecifiek dunnen op basis van verschillen in witte kleur op dronebeelden en dus verschillen in bloei-intensiteit. Bij bloesemdunning spuit hij rond de bloei vroeg met Ethrel en ATS op zijn Elstar, maar dan alleen op de goed bloeiende bomen. De spuitdoppen gaan automatisch op taakkaart dicht als ze langs net wat minder bloeiende bomen rijden. Zo werkt de dunning op goedbloeiende bomen beter en is de vroege dunning sterker om de beurtjaren te breken. Zonder dat de overgeslagen minder bloeiende bomen te sterk chemisch gedund worden.

Iets vergelijkbaars gebeurt ook bij de inzet van groeiregulatoren als Regalis om de groei te remmen. Dat wordt bij appel en peer boomspecifiek alleen gespoten op wat minder bloeiende en sterker groeiende bomen. Compost kan hij boomspecifiek strooien, maar met het vertragen van de mest op de strooibanden werkt dat toch boomspecifiek lastiger. Een kunstmeststrooier die uitgerust is met de techniek om ook meer boomspecifiek te strooien, is er wel, maar gebruikt Bal als teler nog niet.

Bestrijding perenknopkever boomspecifiek

Op basis van de dronebeelden voor de bloei wordt ook duidelijk welke perenbomen slecht bloeien en aangetast zijn door de perenknopkever. Vervolgens bestrijdt hij de perenknopkever met een insecticide na de pluk. Omdat dit insecticide eigenlijk net te breedwerkend is, is het een voordeel dat uit het oogpunt van het sparen van natuurlijke vijanden een deel van de perenbomen niet meegespoten wordt. Maar de spuitdoppen gaan bij deze perenknopkeverbestrijding alleen open binnen de cirkel van 15 meter rondom als zijnde aangetast gemarkeerde bomen.

René Bal stelt de gps in van de spuitmachine.

Alhoewel hij beschikt over het veelgebruikte Agromanager-programma voor bedrijfsregistratie heeft Bal nog niet voor de module taakkaart binnen Agromanager gekozen. Daarom gebruikt hij tot op heden het gratis QGIS.

Sinds 2023 een Fendt One

Na een eerste jaar proefervaring met een losse tablet ging Bal in 2021 al snel de trekker voorzien van een gps-bol en alle randapparatuur om plaatsspecifiek te kunnen werken. In de eerste jaren op zijn Fendt Vario-trekker maakte hij gebruik van Topcon gps-techniek. “Dit had net zo goed een ander merk als Trimble of Raven kunnen zijn, maar ons mechanisatiebedrijf om de hoek was dealer van Topcon en daarmee onze keuze voor Topcon ook.”

Inmiddels rijdt er sinds 2023 een Fendt One. Dit is één van de eerste smalspoortrekker die standaard af fabriek al voorzien is van gps en Isobus-integratie. Dan hoef je niet al eerder op een nieuwe trekker of bij andere merken direct zelf al de extra voorzieningen voor precisiefruitteelt te regelen. In tegenstelling tot de landbouw leveren de meeste merken bij de smalspoor nog geen kant-en-klaar geïntegreerd gps-systeem. “Het is wel handig dat het af fabriek is, maar op zich is het, zoals het bij ons eerdere model Fendt Vario ging, ook weer niet echt onoverkomelijk. Maar Fendt heeft het als optie en wij hebben gekozen voor Fendt. En met mijn ruim twee meter hecht je ook veel waarde aan een passende cabine.”

Voorlopig rijdt hij nog met een enkelrijige Munckhof-spuit maar een drierijige spuit staan nog wel op het verlanglijstje. “Maar met onze 19 hectare kunnen we nog gemakkelijker met spuiten rondkomen dan een veel groter bedrijf dat daarvoor echt een drierijer of meerdere éénrijige spuiten nodig heeft.”

Productie en kwaliteit van oogst meten

De cirkel bij de precisiefruitteelt is nog niet helemaal rond. “Eigenlijk wil je ook per boom meten wat de productie en kwaliteit is. Nu plukken we met Pluk-O-Traks, en sinds vorig jaar biedt fabrikant Munckhof de optie aan om ze te voorzien van M-Connect. Deze kastjes met cameratechniek op de centrale middenband meten het aantal, de kleur en maat van de vruchten, waardoor je in combi met gps een heel mooi beeld van de oogst per boom krijgt.

“Nu plukken we met Pluk-O-Traks en sinds vorig jaar biedt fabrikant Munckhof de optie aan om ze te voorzien van M-Connect.”

“Maar het is nogal een forse investering die we nog wel even aankijken. Ik voel me op zich een pionier, maar wil ook weer niet te ver op de muziek vooruit lopen. De kinderziekten mogen anderen eruit halen in dit geval. Wij hebben toentertijd in de spuittechniek en het wortelmes variabel maken energie en tijd geïnvesteerd. En op een bedrijf van 19 hectare kun je sommige nieuwe dure technologie gewoon minder snel rendabel rekenen dan op een bedrijf van 75 hectare. Ook speelt mee dat we een korte oogstperiode hebben van maximaal drie weken, waardoor deze technieken lastiger zijn rond te rekenen. Wel is door de landelijke en provinciale subsidies en fiscale regelingen als de Vamil de meerprijs of extra uitgaven van precisiefruitteelt kleiner dan je op het eerste oog zou vermoeden.”

Ik voel me op zich een pionier, maar wil ook weer niet te ver op de muziek vooruit lopen

Voorlopig houdt hij het op het scannen van de voorraadkisten met de cameraopstelling van Optiflux om een beeld krijgen. Daarmee maak je van kisten een foto boven de kist en wordt dat ‘vertaald’ in een kwaliteitsbeoordeling van de hele kist en partij. Interessant is ook de nieuwe TreeScout van Areau Imaging. Deze Treescout is een nieuwe cameratechniek op de trekker die bij elke rit door de boomgaard het gewas scant en vastlegt. “Zoiets als de Treescout of een ander merk gaat er zeker een keer komen. Maar ook dat is weer iets met kinderziekten en nog niet geschikt voor een kleiner bedrijf. Maar ik vind de prijs acceptabel wanneer de TreeScout goed werkt.”

Fruitbedrijf Bal heeft een korte oogst periode van maximaal drie weken.

Zoet water in Zeeland is een groot thema

Zoet water is een groot thema voor de Zeeuwse fruitteelt. Mts. Steijn-Bal heeft in tegenstelling tot veel Zeeuwse fruittelers relatief voldoende goed zoet water in de bodem beschikbaar. Alhoewel het bedrijf wel op de landbouwwaterpijpleiding voor Zeeland aangesloten is, gebruikt het weinig gietwater vanuit deze leiding. Met 90 cent per kubieke meter kost dat al snel €1.000 per hectare en is een eigen bron heel veel goedkoper. Door de aanleg van een diepwaterdrain op zes meter diepte maakt men gebruik van het zoete water van een aanwezige zoetwaterbel onder het bedrijf, waardoor voldoende, goed en hierdoor goedkoper, water beschikbaar is. De aanleg van een bassin, wat je steeds meer in Zeeland ziet, is hierdoor ook niet aan de orde. Wel heeft het grondwater een hoog ijzergehalte. Daarom is geïnvesteerd in een ontijzeringsinstallatie, om dit ijzer uit het water te halen.

René Bal bezig met het irrigatiesysteem in de boomgaard: zoet water is een bottleneck in Zeeland.

Voor beregening is er onvoldoende water zonder bassin. “Maar kouder dan -2 graden vorst wordt het hier niet snel. We liggen hoog in het gebied en de Westerschelde ligt vlakbij. Wel hebben we twee mobiele windmolens van Tow & Blow die we gebruiken als het gaat vriezen. Dat werkt in onze omstandigheden goed: we merken aan de weerpalen dat het wel tot 2 graden minder vorst geeft. Dat is voor ons tot op heden voldoende geweest.”

Hagelkanon ook voor buurman

Net als veel andere fruitteeltbedrijven in de Zak van Zuid-Beveland maken de fruittelers gebruik van hagelkanonnen tegen de hagel. Er staan er al jaren één op zijn eigen bedrijf en acht tot negen in de regio. “Als er een extreme hagelbui, zoals ooit in België tijdens Pukkelpop, komt dan hou je het gevaar met kanonnen niet meer tegen. Maar zeker bij wat minder extreem weer en als er meer kanonnen aanstaan, dan wordt het hagelrisico stukken kleiner. Ze staan er nu vijftien jaar en in al die jaren hebben we niet meer dan lichte hagelschade op een klein deel van het bedrijf gehad.”

“De buurman zonder hagelkanon profiteert er waarschijnlijk wel van mee. Maar het is relatief goedkoop en nu ze afgeschreven zijn, gaat het om slechts paar honderd euro’s aan gas per seizoen. We hebben wel geluk dat de Zak van Zuid-Beveland een echt landbouw- en fruitteeltgebied is, waar de lokale politiek en de bewoners niet superkritisch zijn op het geknal dat door tegenstanders ook als kortstondige geluidsoverlast vlak voor een onweersbui gezien kan worden. We leggen het verhaal goed uit, waardoor we begrip hebben gecreëerd bij de bevolking.”