‘De burger-consument voor het milieustoplicht’

Er wordt wel eens een onderscheid gemaakt tussen de consument en de burger. De laatste is de oppassende goedwillende mens en de eerste is een calculeerder die alleen maar gaat voor lekker en goedkoop. Wij allen zijn beide. Het onderscheid tussen die twee rollen is uiteraard vele malen genuanceerder, dan zoals ik het net opschreef. Maar toch, iedereen die een snelle boodschap doet in de supermarkt om de hoek, weet dat we niet altijd de tijd nemen voor een goed-burgerlijke afweging van wat gezond, milieubewust en klimaatbesparend is.

Makkelijk te negeren feelgood-vinkjes

Daarom wordt er van alles vóór ons bedacht. Zoals ooit dat volstrekt onduidelijke vinkje, dat op allerlei producten stond en ons moest voorhouden of iets wel of niet een ‘gezonde keuze’ was. Omdat 99% van de burger-consumenten niet wisten welke producten überhaupt wel of niet aan dit systeem onderhevig waren – op verse groente ontbrak elk vinkje, terwijl iedereen weet dat ze gezond zijn, dus als op een potje pindakaas het vinkje niet stond hoefde dat dus niet automatisch te betekenen dat het een ongezonde keuze was – was dit hele vinkjesgedoe één groot feelgood-systeem. Mét vinkje was je blij en zonder vinkje kon je jezelf makkelijk voorhouden dat het eigenlijk ook wel gezond was.

Vijfkleurig milieustoplicht

Lidl doet nu een test met een veel helderder systeem voor de Eco-Score van een product: met stoplichtkleuren kun je zien hoe de koffiesoorten en theemerken scoren. Anders dan dat bovengenoemde vinkje en een hoop andere keurmerken, staat deze Eco-Score niet op de verpakking, maar op het prijskaartje op het schap. Het kent de kleuren donkergroen, lichtgroen, geel, oranje en rood. Alleen kleurenblinden kunnen nog net doen alsof ze dat niet begrijpen.

Touwtrekken en lobbyen

Daarmee is de kous natuurlijk niet af. Want wie bepaalt straks de kleur van uw tomaat of broccoli? In Nederland doet Milieu Centraal dat al jaren voor van alles en nog wat – ook voor groente en fruit uit binnen- en buitenland. We kennen het politiek getouwtrek over wat allemaal wel en niet meetelt in de vergelijking tussen wat uit een Nederlandse kas komt of uit een Spaanse foliekas, of helemaal uit Chili of Zuid-Afrika. Dat wikken en wegen is een gebed zonder end, waaraan behalve de daadwerkelijke milieubelasting ook de lobbykracht van een sector of bedrijvengroep kan worden afgemeten.

Vertrouwen in het systeem

Het is ook een kwestie van vertrouwen. Als u als consument uw winkelier vertrouwt en die winkelier vertrouwt op zijn beurt een op zich helder vijfkleurig stoplichtsysteem, dan zou de burger in u tevreden moeten zijn. En dan is het aan u als burger-consument om de afweging te maken tussen de prijskaartjes van het ene of de andere theezakje, afgezet tegen een lichtgroene of een oranje score. Succes!