Coalitie wil krenten uit het concept-Landbouwakkoord overnemen

ChristenUnie Kamerlid Pieter Grinwis zegt het op poëtische wijze: “Laat uit de puinhopen van het geklapte overleg de mooiste bloemen bloeien.” Daarmee wil hij eigenlijk zeggen: neem de goede dingen uit het Landbouwakkoord en laat die de basis zijn voor de kabinetsvoorstellen voor de landbouw. Donderdagochtend debatteerde de Tweede Kamer over het concept-Lanbouwakkoord en de gestrande onderhandelingen die eraan vooraf gingen.

Voornemen richting meer ‘doelsturing’

De coalitie is enthousiast over het voornemen om toe te werken naar ‘doelsturing’. Het plan voor een Afrekenbare Stoffenbalans is omarmd door de onderhandelaars van het akkoord. Boeren houden dan zelf de in- en output van mineralen bij en reduceren de uitstoot en uitspoeling met maatregelen die ze zelf bij hun bedrijf vinden passen. Dit punt probeert Thom van Campen (VVD) al langer te halen en hij is blij dat hierin nu verdere stappen worden gezet. Van Campen gunt boeren vooral een overheid ‘die niet elke 4 jaar de regels overhoop gooit’ en vraagt daarom het kabinet om een plan voor de landbouw dat rekening houdt met de maatschappelijke, ecologische en economische wensen.

Binnen de coalitie is Tjeerd de Groot (D66) het meest kritisch op het concept dat er nu ligt. “Een Landbouwakkoord betekent niet dat je blijft praten totdat de landbouw akkoord is.” Hij hekelt de magere inzet van de ketenpartijen als het gaat over het afromen van marges om het boerenverdienmodel te verbeteren.

Boer heeft niets aan private label supermarkt

“Er komt dan wel een nieuwe duurzaamheidsstandaard, maar hoe duurzaam dat is, is nog de vraag.” Later licht hij zijn wantrouwen over deze duurzaamheidsstandaard toe: “Het is een soort private label van een supermarkt, dat ze over de hele sector uit willen rollen, zodat hun markt voor inkoop groter wordt. Daar heeft de boer niks aan.”

Over de toezeggingen van de supermarkten en verwerkende industrie zegt Eline Vedder (CDA): “De keten is nu bereid om zich uit te spreken om zich in te spannen. Het is heel voorzichtig, ik ken deze partijen een beetje. Dat het nu voor het eerst staat opgeschreven, is al heel wat.” Ook is ze blij met het afwegingskader voor landbouwgrond en de bereidheid van het kabinet om contracten voor agrarisch natuurbeheer met een looptijd van 18 jaar uit te geven. “Dat mag van ons nog wel wat langer. Bijvoorbeeld 30 jaar, als boer kun je daar wat mee op je bedrijf.”

Adema: geen compromis zonder verantwoordelijkheid LTO

Minister Adema zei in de week nadat bleek dat LTO stopte met het overleg, dat hij niet zomaar alle compromissen alsnog gaat uitvoeren. Niet zonder dat LTO er verantwoordelijkheid voor hoeft te dragen. Als PVV’er Alexander Kops haar dat toewerpt, reageert Vedder: “We moeten goede keuzes maken, het interesseert me niet dat mensen er chagrijnig over zijn dat er mensen zijn weggelopen. We moeten de goede stukken uit het akkoord niet weggooien.”

Bij de linkse oppositie is het geduld op. SP’er Sandra Beckerman vermoedt dat het niet op zou vallen als ze vandaag een spreektekst van een jaar geleden zou gebruiken. “Er is niets gebeurd”, vindt ze. Partij voor de Dieren vraagt om een integrale landbouwvisie, waar behalve stikstof, natuur en water, ook klimaat, dierenwelzijn en zoönosen worden meegenomen. “Dan zal blijken dat er echt veel minder dieren moeten worden gehouden”, verwacht Kamerlid Eva Akerboom.

CDA en stikstof

GroenLinks maakt van het debat gebruik om het CDA nog maar eens te vragen naar hun stikstofplannen. Klaver heeft weinig geduld voor de partij die eerder dit jaar aankondigde opnieuw te willen onderhandelen over de stikstofdoelen. In het debat stelt hij voor om de wet van het kabinet – die op de plank ligt – alsnog in te dienen. “Wil het CDA meedoen als initiatiefnemer?”, vraagt Klaver aan Eline Vedder.

Die stelt dat Klaver daarop het antwoord wel weet. “Wij willen niet vertragen, maar ook niet per se versnellen.” De heronderhandelingen zijn nog niet gestart, het CDA wilde wachten op de opkoopregelingen, de nieuwe provinciale besturen en het Landbouwakkoord, maar wel voor de zomer. Of dat nog gaat lukken, is hoogst onwaarschijnlijk.

Wat vindt de rechtse oppositie

De rechtse oppositie heeft weinig goede woorden over voor het concept-Landbouwakkoord. JA21 en BBB zien in het concept vooral gedwongen krimp van vee, aantal boeren en landbouwgrond. Over het verdwijnen van boeren en landbouwgrond zegt Van der Plas (BBB): “Die krijgen we niet terug en wat de natuur ermee opschiet, zien we dan wel weer.” Ze snapt daarom ook dat LTO de onderhandelingen heeft gestaakt.

JA21’er Derk Jan Eppink ergert zich aan het taalgebruik in het akkoord en vindt het onvoorstelbaar dat er een akkoord wordt gemaakt voor 2040, terwijl er op de korte termijn nog zoveel problemen voor boeren onopgelost blijven. Hierbij verwijst hij onder meer naar de legalisatie van de PAS-melders.

PVV, FvD en Van Haga lezen de niet helemaal correcte samenvatting van Farmers Defence Force voor in hun bijdrage en strooien met niet-correcte suggesties dat het kabinet de sector de das wil omdoen.

Het debat gaat vanaf 14.45 verder, dan geven de ministers Adema (Landbouw) en Van der Wal (Stikstof) antwoord op de gestelde vragen van de Tweede Kamerleden.