CNV‘er Warnaar: ‘Vaste medewerkers flexibel inzetten’

In de open teelten is het dan toch gelukt om weer een cao overeen te komen. Maar de glastuinbouw zit al anderhalf jaar in een cao-loos tijdperk. Komt het er daar überhaupt nog wel van? Vakbondsbestuurder Jeroen Warnaar weet het ook niet.

“De bal ligt bij de werkgevers. Die hebben gezegd meer tijd nodig te hebben voor interne gesprekken met de leden. Er staat nog geen nieuw overleg ingepland. Maar ik ga ervan uit dat er voor de zomer wel weer een basis wordt gelegd voor een vervolg. In de open teelten is het ten slotte ook gelukt, en goed voorbeeld doet goed volgen.”

Het komt neer op een piepsysteem: zo lang iemand niet klaagt, krijgt hij of zij minder dan wettelijk is afgesproken

In beide cao’s zouden de partijen het eens hebben moeten worden over sectorspecifieke aanpassingen van de Wet arbeidsmarkt in balans.

“Er is één groot verschil tussen de open teelten en de glastuinbouw. In de kassen wordt nog veel meer gebruikgemaakt van externe arbeid via uitzendbureaus. Daardoor wordt de flexibiliteit die werkgevers binnen de oude cao konden bereiken met hun vaste mensen en het jaarurenmodel, minder benut. In de hoveniersbranche bijvoorbeeld werkt dat wel al heel succesvol. Ik krijg van mijn leden weleens klachten, dat ze in het voorjaar en de zomer veel meer uren moeten maken en in de winter meer thuis zitten. Dat is de keerzijde van het feit dat werkgevers met dit model meer mensen een vaste baan kunnen aanbieden, ook al hebben ze drukkere en minder drukke tijden.”

Glastuinbouw Nederland onderzoekt nu samen met de Universiteit Tilburg de haalbaarheid van meer vaste banen in de kas. Dat levert misschien harde data op en een steviger basis voor overeenstemming?

“Misschien geeft dat inderdaad uitsluitsel in hoeverre de tuinbouw nou echt precies afwijkt van andere sectoren. En als dat niet zo is, zijn tuinders dan ook bereid richting vast te gaan? Door de invoering van de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) zie je de beweging van flex naar vast trouwens wel al plaatsvinden. Dan komt er ook meer aandacht voor de nu al in de tuinbouw-cao’s geboden interne flexibiliteit. Dat is de flex, die je met vaste medewerkers kunt bereiken. Flex wordt zeker in de glastuinbouw gelijkgesteld aan uitzendkrachten en dan vooral buitenlandse. Dat is wellicht voor een deel ook een zakelijk belang dat glastuinbouwbedrijven hebben in hun eigen uitzendbureaus.

Overigens proberen tuinders soms wel degelijk het jaarurenmodel van toepassing te maken op hun uitzendkrachten. Dus ze kennen het model wel. Maar ja, er moet dan wel aan alle randvoorwaarden worden voldaan.”

Lees ook: Met of zonder cao: arbeid wordt duurder

Jeroen Warnaar. – Foto: CNV

Wat meer een Colland-sausje van constructief samenwerken zou aan de cao-tafel geen kwaad kunnen?

“Dat hebben we in het verleden ook wel bewust van elkaar gescheiden. De Colland-cao heeft een langere looptijd van vijf jaar en er staan bewust geen primaire arbeidsvoorwaarden in. Wel regelingen die via premieheffing gefinancierd worden en waar alle werkgevers en hun werknemers gebruik van kunnen maken: scholing, de seniorenregeling, diensten en projecten als Stigas, Kasgroeit. Dat wordt dan snel gezien als iets dat er ‘gewoon’ is, als een soort publieke dienstverlening. Maar het is best wel uniek voor deze sector, deze samenwerking tussen sociale partners.”

Een zeldzaam baken nog van collectiviteit, dus eigenlijk. Kun je het daar ook niet in alle rust eens worden over die harde data rond arbeidskosten van flex en vast?

“We doen in Colland elke twee jaar een groot arbeidsmarktonderzoek voor alle agrarische sectoren. Daar zit uitzendarbeid dan weer niet bij, wat wij wel hebben voorgesteld aan de cao-tafel om óók gezamenlijk te onderzoeken. Omdat die cao er nog steeds niet is, hangt dat voorstel nog. Maar ondertussen is de glastuinbouw het dus zelf aan het onderzoeken.

Je ziet in de laatste cijfers van Colland dat in de glastuinbouw structureel ruim 33.000 mensen vast werk hebben, maar dat in de piektijden er 120.000 mensen werkzaam zijn. Dat is voor een deel gewoon structureel werk. Maar er zijn bedrijven die onder een bepaalde schaal gewoon geen mensen vast in dienst nemen. Binnen Europa hebben we daar in Nederland ook de meeste ruimte voor. Dat is doorgeschoten. Daar is zelfs een centrumrechts kabinet als Rutte III het over eens.”

Een nieuw kabinet mag met rapporten van de commissies Borstlap en Roemer het flex-vastdilemma én het arbeidsmigrantenvraagstuk oplossen. Slecht nieuws voor de werkgever?

“Over Borstlap zijn wij als CNV niet onverdeeld positief. Want daar staan ook dingen in die de rechten van vaste medewerkers aantasten, zoals eenzijdig uren verminderen en makkelijker kunnen ontslaan. En de aanbevelingen van Roemer en de plannen die de tuinbouw nu ook maakt over hoe om te gaan met arbeidsmigranten, da’s mooi, maar eigenlijk ook gewoon common sense. Het is bijna een schuldbekentenis van de sector dat dat nu nog níét zo is. En dat is óók mooi, dat is verantwoordelijkheid nemen voor afspraken.”

Hoor ik daar een ‘eindelijk’ in doorklinken?

“Wij komen met enige regelmaat grote werkgevers in de glasgroenten tegen die het presteren om de cao en zelfs de Wet minimumloon zodanig aan de laars te lappen dat je denkt: is dit per ongeluk of is het een businessmodel? Het komt neer op een piepsysteem: zo lang iemand niet klaagt, krijgt hij of zij minder dan wettelijk is afgesproken.

Dan maar naar de rechter? Als we namens vakbondsleden juridische stappen tegen een werkgever aankondigen, wordt het meestal in der minne geschikt. Dan worden er duizenden of zelfs tienduizenden euro’s nabetaald. Maar de tuinders die ermee wegkomen, tasten zelf het gelijk speelveld aan, waar de sector het zo graag over heeft. En daar hebben we nou juist een cao voor. Je mag geen onderlinge afspraken maken, maar nou net wél over arbeidsvoorwaarden, zodát daar een level playing field ontstaat.”