CBS mag boete innen bij enquête-weigeraar

Statistiekbureau CBS mag boeren boetes opleggen om voldoende gegevens via enquêtes binnen te krijgen, maar is daartoe niet verplicht.

Het CBS is wel verplicht om te zorgen dat de dekking en representativiteit van de aan te leveren gegevens gegarandeerd is. Dat zegt Europees Commissaris Marianne Thyssen in antwoord op parlementaire vragen van Annie Schreijer-Pierik.

Thyssen zegt niet dat boetes vereist zijn, evenmin dat ze achterwege moeten blijven. Ze stelt wel dat er moet worden gezocht naar ‘billijke en evenwichtige oplossingen’ bij een dalende representativiteit van enquêtes.

Schreijer had de vragen gesteld nadat het CBS bekend maakte de steekproef varkens, de enquête gewasbeschermingsmiddelen, de oogstraming vollegrondsgroenten, oogstraming appels en peren en de oogstraming akkerbouw oogstramingen verplicht te stellen. NVV en LTO Nederland vonden dat de verplichting de administratieve druk op bedrijven vergroot. Het CDA in de Tweede Kamer riep staatssecretaris Martijn van Dam op tot overleg met het landbouwbedrijfsleven. De SGP stelde Kamervragen.

Commotie

De commotie heeft ertoe geleid dat meer land- en tuinbouwondernemers de enquête hebben ingevuld, waardoor het met de vereiste representativiteit en de dekking waarschijnlijk wel goed zit.

Schreijer meldt dat het CBS volgens de Europese Commissie helemaal niet verplicht is om boetes tot €1.500 op te leggen aan boeren. Overigens heeft noch het CBS, noch staatssecretaris Van Dam gezegd dat de EU het CBS verplicht is boetes op te leggen.

De Europese Commissie eist van de lidstaten gegevens te verstrekken die tot doel hebben het Europees landbouwbeleid te ondersteunen. De Europese Commissie zegt niet hoe het CBS die gegevens moet verzamelen en welke maatregelen eventueel moeten worden genomen. Dat hebben de lidstaten in nationale wetgeving vastgelegd.

Wet op het Centraal Bureau voor de Statistiek

In Nederland is dat geregeld in de Wet op het Centraal Bureau voor de Statistiek. De bepaling dat het CBS bedrijven boetes en dwangsommen kan opleggen is in juni 2003 in de Tweede Kamer vastgesteld, met algemene stemmen. Schreijer-Pierik was destijds lid van de Tweede Kamer.

Op basis van die wet mag het CBS bedrijven via een dwangsom tot een reactie bewegen. Voor boeren en tuinders kan dat oplopen tot een bedrag van rond de €1.500. Maar voor grotere bedrijven (meer dan 500 werknemers) kan het bedrag €20.000 zijn. “In uitzonderlijke en bijzondere gevallen kan de te verbeuren dwangsom verhoogd worden tot een bedrag van maximaal €500.000”, aldus de beleidsregel Tarieventabel Handhaving Centraal Bureau voor de Statistiek.

Eerste keer verplichte deelname

Daarnaast kan een bestuurlijke boete worden opgelegd als een bedrijf in herhaling valt. Voor landbouwbedrijven gaat het om een boete die kan oplopen tot €1.500 (voor bedrijven met meer dan vijf werknemers kan de boete hoger zijn).

Voor de landbouw is de verplichte deelname dit jaar voor het eerst ingesteld. Tot nog toe was de respons in de land- en tuinbouw groot genoeg om voldoende representativiteit en de dekking te kunnen waarborgen. Maar de deelname aan de enquêtes nam zodanig af, dat het CBS besloot een verplichting in te stellen. “En dat heeft meteen geleid tot een grotere respons”, aldus een woordvoerder van het CBS.

Het CBS legt – gezien het aantal uitgevoerde enquêtes onder bedrijven – betrekkelijk weinig sancties op. In 2015 stuurde het CBS 3.147 keer een brief waarin werd gesommeerd een enquête in te vullen. In 560 gevallen werd een boete of een dwangsom opgelegd, waarvan er 98 werden geïnd.