Bonentelers: nieuw prijsmodel contracten los van graanprijs

De producentenorganisatie voor peulvruchten is in gesprek met afnemers over een nieuw prijsmodel dat los staat van graanprijzen en meer beloont voor duurzaamheid. Die is ook voor conserventelers bruikbaar. Telers zien dat tussenhandel nu telerssubsidies als eco-regelingen incalculeert en daarmee opstrijkt.

De leden van de producentenorganisatie Eiwitboeren van Nederland moeten dit seizoen flinke prijsverlagingen voor de kidneybonen (24 procent, bruine bonen (17 procent) en kapucijners (23 procent) accepteren van groentenverwerkende bedrijven. Dat is opmerkelijk. In die markt in België is die daling niet zichtbaar.

De daling in Nederland is het gevolg van de sterk gedaalde graanprijs. Deze dient als richtprijs in onderhandelingen. Dit contractprijsmodel is achterhaald, vindt Eiwitboeren van Nederland. De producentenorganisatie ontstond twee jaar geleden. De organisatie werkt aan een nieuw contractprijzensysteem dat is gebaseerd op waardecreatie en niet op kostprijsberekening met een graanprijsrelatie.

Model naar Europese duurzaamheidsregels

Voorzitter Henk Janknegt wil eerst wat rechtzetten. Het persbericht is niet gericht tegen Hak, al is in de titel is een woordspeling opgenomen. De circa 150 leden leveren aan een keur van afnemers. Het bericht heeft er wel toe geleid dat afnemers in gesprek willen. Met nieuwe Europese regels denkt Janknegt een vernieuwend afzetmodel te kunnen ontwikkelen. “Grote bedrijven moeten rapporteren over hun duurzaamheid vanwege de CSRD-regelgeving. Voor voedselverwerkers is de grootste CO₂-afdruk in de teelt en juist in Nederland telen we tegen de laagste input en dragen telers veel bij aan biodiversiteit. We kijken naar een systeem van waardecreatie, daar gaan we breed op inzetten. Het zal nog wel eventjes duren, maar partijen willen wel met ons in gesprek gaan.”

Het model is zelf ontwikkeld. “We hebben daarvoor gekeken naar het verleden en het heden. We hebben een idee en visie voor de toekomst. Brusselse regelgeving helpt ons daarbij. Daarmee kun je bindende afspraken maken voor je leden en als we dat doen bij ketenpartijen die zo dicht mogelijk bij de eindafnemer staan, maakt dat je positie sterk.”

Kansen ook in conserven

Ook uit de conservenhoek krijgt Eiwitboeren van Nederland reacties. Janknegt: “Er zijn telers die vragen of we ook wat voor hen kunnen doen. Ik denk dat de conservenmarkt ook zal veranderen.” Nu bestaat er een splitsing tussen conservenverenigingen als De Schakel en de producentenorganisatie voor droge peulvruchten Eiwitboeren van Nederland. Beide producentenorganisaties vallen onder verschillende Europese regels. Eiwitboeren van Nederland valt niet onder groenteregeling en kan geen steun vragen uit het subsidiessteem SIG&F.

Janknegt denkt dat er genoeg voordelen zitten aan de regels voor zijn producentenorganisatie, zoals vrijstelling voor het mededingingsrecht. Al sluit hij niet uit dat die regels in de toekomst verschuiven en het marktonderscheid deels verdwijnt. Een nieuw model om tot contractprijzen te komen, kan namelijk ook in de conservenafzet toegepast worden, denkt Janknegt.

Zowel telersvereniging De Schakel als het Belgische telerscollectief Ingro zeggen het initiatief in de peulvruchten nog niet te kennen. Beide hebben dit jaar geen prijsdalingen geboekt. De verenigingen zijn wel geïnteresseerd in de plannen van het nieuwe collectief telers. Ingro zou zelfs in contact willen komen.

Ecoregeling ingecalculeerd

Een ander punt waar Janknegt aandacht voor vraagt, is de rol van tussenhandel. Deze lijkt nu voor de contractprijs Europese subsidie uit ecoregelingen in te calculeren. Met vlinderbloemige gewassen kunnen telers veel punten halen voor die extra steun. “Tussenhandelaren bieden contractprijzen van nét onder kostprijs en calculeren daarmee de ecoregelingen feitelijk in. We hebben daar de politiek op gewezen en daar krijgen we gelukkig ook gehoor.”

Telersvereniging De Schakel kent dat signaal niet voor haar vlinderbloemige gewassen. “Bij ons zijn de contracten niet verlaagd. Die zijn nog afgesloten in de herfst met hogere graanprijzen. Als de graanopbrengst deze zomer goed is en de prijzen onder druk komen te staan zal dat ook druk op de conservenmarkt zetten”, zegt directeur Cees Geven. Het Belgische telerscollectief Ingro zegt dat het geen prijsdalingen zal toestaan.