Boer moet prijsafspraken kunnen maken

Overheden zouden meer boeren ruimte moeten geven voor prijsafspraken, voor meer marktmacht. Nu zit het scheef bij de marktposities. De boer kan niet opboksen tegen de retailers.

Landbouw staat in Europees verband volop in de belangstelling. Franse en Belgische boeren blokkeren de weg juist tijdens de vakantieperiode. Aandacht verzekerd. De Fransen roepen dat zij als primair producent te weinig betaald krijgen voor hun producten, terwijl verderop in de keten volop winst wordt gemaakt op deze producten. De verdeling van de marge op producten moet eerlijker worden in de keten van de voedselproducent tot winkel, vinden zij.

Franse protesten altijd gericht op overheden

Opvallend is dat zulke protesten veelal zijn gericht tegen de overheden, met name de Europese Unie. Echter, de prijzen van de producten worden nog altijd bepaald door de (wereld)markt en hebben niets te maken met de EU of andere overheden. Het enige wat de overheden kunnen doen is regelgeving maken om productie te sturen, door bijvoorbeeld het instellen van quoteringen of het opkopen van voorraden.

Willen de Fransen dan weer quota?

Maar de quoteringen zijn net afgeschaft. Moeten we de Franse protesten dan uitleggen als een vraag om deze quotering weer in te stellen? Mij lijkt dat niet de juiste route. Er waren goede argumenten om de quoteringen af te schaffen (beter en sneller inspelen op ontwikkelingen in de wereldmarkt, versnellen innovaties en dergelijke).

De vraag is of protesten überhaupt wat oplossen. De prijs wordt bepaald op de markt. Dus daar moet mijns inziens de oplossing voor de lage prijzen in diverse sectoren worden gezocht. Er moet overleg komen tussen de marktposities van de diverse partijen. Daar zit het scheef. Deze posities zijn nu niet goed in evenwicht om te kunnen onderhandelen.

Niet alleen retail moet bewegen, ook de boeren

Deze overleggen zullen duidelijk maken dat niet alleen de retail moet bewegen en de boeren tegemoet moet komen. Het vraagt ook van de boeren een meer vraaggerichte bedrijfsvoering en marktbenadering. Weg van de aanbodgerichte productie en van uitsluitend marktgericht ondernemen.

Strenge controle op alles wat riekt naar prijsafspreken

Overigens vind ik dat de overheid de boeren zeker wel kan helpen. Op het maken van onderlinge prijsafspraken tussen (groepen) boeren ligt nog steeds een groot taboe en verbod. Diverse controle-instanties reageren zeer alert wanneer ze ook maar enige vorm van prijsafspraken vermoeden.

Landbouw moet verdergaan op de marktgerichte weg

Hier wringt vooral de schoen. De retailers fuseren tot grote wereldspelers, met enorm veel macht. Om een goed tegenwicht te bieden en een serieuze onderhandelingspartner te zijn, moeten boeren in het aanbod veel meer samen kunnen optrekken en allerlei marktinstrumenten, waaronder het maken van onderlinge prijsafspraken, kunnen benutten.

De overheden hebben een lijn ingezet van marktgerichtere landbouw. Quoteringen en allerlei collectieve voorzieningen en regelgevingen zijn afgeschaft. We moeten niet terug naar dit systeem maar verder op deze marktgerichte weg. En de beperkende regels op het gebied van handel van mededinging – een van de laatste belemmeringen – voor land- en tuinbouwbedrijven afschaffen. Dan komen we dichter bij een marktgerichte bedrijfsvoering en zullen ondernemerschap en handelsgeest het winnen in de markt.