Belichting alleen met vaste tomatenprijs

“Het was spannend hoe het eerste halfjaar eruit ging zien met minder of niet belichten van de tomatenteelt”, zegt Ton van Dalen, directeur Oxin Growers. “De telers die niet zijn gaan belichten, zijn pas in het onbelichte teeltseizoen gestart. Dat was anders dan we gewend waren.”

Het totaal areaal van tomaten is dit jaar met 7% afgenomen. In 2021 was het nog 1.985 hectare en in 2022 nog 1.846 hectare. Dit seizoen is er minder areaal van tros- en smaaktomaten. Bij de fijne en grovere types troscherrytomaten is er een behoorlijke uitbreiding. Het komende winterseizoen zal er ook duidelijk minder worden belicht.

“In Spanje krimpt het areaal van tomaat eveneens en we zien groei in Marokko en Tunesië. De vraag is wel wat er vanwege de Russische boycot aan product uit Turkije komt. Soms gaan er heel makkelijk hoeveelheden tomaten van Turkije naar Rusland en soms komt het op de Europese markt. Dat is allemaal moeilijk in te schatten.”

Goed tomatenjaar

Van Dalen: “In 2020, het eerste coronajaar, waren de prijzen het eerste half jaar ronduit slecht. Vorig jaar waren de prijzen hoger en dit jaar zijn deze tot week 18 weer een stuk beter dan in 2021. Na week 18 zijn de prijzen weggezakt en was de prijsvorming minder. De productie was in die weken hoog, waardoor vraag en aanbod uit balans lagen.”

Voor losse tomaten lagen tot week 18 de prijzen 40% hoger dan vorig jaar. Voor trostomaten onbelicht was de prijsstijging 28% en voor belicht zelfs 70%. Voor cherrytomaat zijn de prijzen met 23% gestegen en voor snoeptomaatjes is dat 16%. “We zien dat bij de kleinere en snoeptomaten de prijsstijgingen te weinig zijn om de hogere kosten goed te maken. Bij de losse en grovere tomaten is dat wel het geval.”

In begin week 25 lagen de prijzen voor losse en trostomaten tussen 70 en 80 cent per kilo. Dat is wel hoger dan vorig jaar, maar volgens de directeur te laag om vanwege de gestegen kosten tomaten voor te telen. Eind week 25 zijn de prijzen naar 25 tot 30 cent per kilo gegaan. “Dit is veel te weinig om tomaten te kunnen telen.”

Behoorlijk goede productprijzen

“Los van de exceptioneel hoge energieprijzen is het eerste half jaar voor tomatenteler wat betreft de prijzen een bovengemiddeld jaar geweest”, zegt Maarten Verhaegen, specialist tomaat van BelOrta. Na de langste dag zijn de prijzen en vraag meer onder druk komen te staan. Het aanbod van tomaten in België is hoger, maar de vraag naar tomaten is lager door de start van schoolvakanties in verschillende landen. Ook is in landen als Frankrijk, Italië en Polen de eigen productie meer dan voldoende. Verhaegen: “Telers hebben de stijging in productie niet echt zien aankomen, anders hadden ze het wel aangekondigd. Door meer instraling is er meer productie. Meer aanbod en kleinere vraag doen de prijzen dalen.”

Volgens de tomatenspecialist gaat deze negatieve spiraal langer dan een paar weken duren. “Het is ook afwachten en moeilijk voorspelbaar wat er in de zuidelijke landen van Europa gaat gebeuren. Als ze daar nog een hittegolf krijgen, gaan de problemen met kwaliteit een rol spelen in hun afzet. Tevens is het de vraag wat in omliggende landen de invloed van het ToBRF-virus op de tomatenproductie zal zijn?”

De speciale tomaten, zoals troscherry en San Marzono-typen, doen het in België beter dan de standaardsegmenten.

Betere verwachting

Van Dalen verwacht de komend tijd juist betere prijzen. “De tomatenproducties waren in juni hoog. Vanaf week 28 is er minder product. Normaal zijn er in de zomer hoge producties, maar dat is nu anders. Door het later beginnen met telen, minder belichten en verschuivingen in de segmenten is de verwachting dat de prijzen aantrekken.”

De directeur tot slot: “De gasprijzen zullen hoog blijven. Voor een aantal telers wordt het straks een lastige keuze om op dezelfde wijze door te gaan of met een ander teeltplan. Met een wkk is nog steeds elektriciteit tegen hoge prijzen te leveren. De stroomprijs wordt echter lager wanneer de kolencentrales weer meer elektriciteit gaan leveren. Bij goedkopere stroomprijzen wordt het lastig de tomatenteelt rond te rekenen. Belichting kan alleen maar uit als je met een vaste tomatenprijs kan leveren. Deze leverprijs zal hoog moeten zijn en dan wordt het moeilijk om een afnemer voor de afzet te vinden.”