Bestaande ToBRFV-eisen zaad zijn onvoldoende

NVWA loopt vooruit op strengere EU-eisen met extra controles op importzaad. Bestaand beleid blijkt onvoldoende.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) stelt regelmatig meldingen binnen te krijgen van verdenkingen van ToBRFV op tomatenzaden en ook op peperachtige zaden. Met een aangekondigde aanscherping van de importcontrole wil NVWA vooruitlopen op aanscherping van Europese noordmaatregelen tegen ToBRFV.

Bestaande eisen werken niet

Zaadfirma’s testen hun zaad zelf bij binnenkomst. Toch werd een partij besmet tomatenzaad uit Peru onderschept door NVWA, bleek uit een melding in februari. Dat zaad was voor professionele telers. Opvallend is dat de internationale plantgezondheidsorganisatie, Eppo, Peru nog altijd een ToBRFV-vrij land noemt. De melding van Nederland wordt als niet bewezen verklaard, waardoor, volgens de huidige regels, zaad uit Peru nog steeds gebruikt kan worden.

Bestaande regels werken daarmee feitelijk onvoldoende. Plantenkwekers mogen zaden die vooraf getoetst zijn of afkomstig zijn uit een ToBRFV-vrij gebied namelijk gebruiken. Door nu meer te inspecteren, kan NVWA besmet zaad uit diverse productielanden sneller opsporen.

Voor plantenkwekers kan de maatregel van NVWA theoretisch effecten hebben. Als een positieve uitkomst gevonden wordt, mogen kwekers planten niet afzetten. In het professionele circuit is het onwaarschijnlijk dat ongeteste zaden worden gebruikt. Toch kijkt NVWA ook naar deze partijen, omdat het zegt steekproefgewijs te werk te gaan. NVWA meldt daarbij wel dat planten uit schone zaadpartijen sneller een plantenpaspoort of exportcertificering krijgen.

Druk van andere landen

De stap van NVWA was te verwachten. Al in februari stelde de Franse plantgezondheidsdienst Anses dat de eisen aan invoer van zaden en planten uit landen die niet ToBRFV-vrij zijn scherper moet. Die risico-analyse legde kwetsbaarheden bloot. Landen als Australië schroefden in 2019 importeisen voor zaad op, na uitbraken van ToBRFV in de wereld.

Nederland te laat?

De vraag rijst waarom NVWA niet eerder startte met extra zaadcontroles. Formeel is NVWA niet laat met zijn aanscherping. Binnen het internationale plantgezondheidsplatform Eppo is recent de laatste hand gelegd aan een internationale risico-analyse, met een advies aan de Europese Commissie om noodmaatregelen te verscherpen. Die is nog niet vastgesteld, maar de uitkomsten zijn al langer bekend bij de lidstaten. Aanvankelijk werd gedacht dat zaad een beperkt risico was. Of daar nu ook anders over wordt gedacht, is onduidelijk.