Argentinië: een fruitteeltgrootmacht in crisis

Argentinië is nog steeds de grootste exporteur van peren en citroenen van het zuidelijk halfrond en gelukkig profiteert ook de Argentijnse export van de hoge prijzen op de Europese markt dit jaar. Maar de eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat Argentinië de laatste jaren veel van haar charmes heeft verloren.

Ontelbare vruchtbare gronden, uitstekende sanitaire omstandigheden, smeltwater als irrigatiebron, verschillende klimaatzones: Argentinië is zonder meer een grootmacht in de fruitteelt. Van tropisch en citrusfruit in het noorden, (wijn)druiven in het midden, tot de teelt van appels en peren in de befaamde Rio Negro-vallei in het zuiden van het land.



Bij mijn eerste kennismaking was het letterlijk liefde op het eerste gezicht. Het uitgestrekte en dunbevolkte Argentinië lijkt een land vol mogelijkheden en daarnaast is het leven erg aangenaam. Intussen woon ik er al zes jaar, maar de realiteit heeft me geleerd dat de werkelijkheid anders is. Het ooit zo bloeiende Argentinië is nu vergane glorie. En dat is in alle sectoren te zien, dus ook de fruitsector is er niet aan ontkomen.



Jarenlang was Argentinië toonaangevend als producent én exporteur voor het zuidelijk halfrond. In de jaren 70 kwam bijna de helft van het geëxporteerde fruit van het zuidelijk halfrond uit Argentinië, maar momenteel is dit alleen nog maar een droombeeld: ze zijn al jaren geleden voorbijgestreefd door hun concurrenten en dan vooral door het kleine (en niet zo geliefde) broertje Chili. En dát doet pijn bij de trotse Argentijnen. Hoe kan/kon dit gebeuren? Het probleem ligt in ieder geval niet alleen bij de economische crisis of de toegenomen concurrentie. Nee, de hoofdoorzaak is te vinden in de Argentijnse maatschappij waarin strategisch beleid ontbreekt, corruptie een cultuurverschijnsel is, politici zwendelaars zijn en de inflatie regelmatig gierend uit de bocht vliegt.

Extreem socialistisch

De gevolgen voor de fruitsector zijn desastreus. De economische malaise zorgt voor stijgende interne kosten door het onvermogen van de regering om de inflatie te bestrijden. Er is geen geld voor investeringen in kennis, technologie en nieuwe rassen. Het resultaat is een lage(re) productiviteit, een ongunstig rassenaanbod en het ontbreken van de superieure kwaliteit. De export is dalende en Argentinië verliest zijn concurrentievermogen ten opzichte van de andere landen van het zuidelijk halfrond. Bovendien beïnvloedt corruptie nog immer het functioneren van de private en vooral publieke instellingen, waardoor het onderlinge vertrouwen ver te zoeken is. Dit zorgt voor een slechte samenwerking tussen telers en exportbedrijven, terwijl deze exportbedrijven op voet van oorlog leven met de regering, mede aangemoedigd door hoge exportbelastingen en ongunstige handelsverdragen. Inmiddels is Argentinië door zijn extreem socialistische parcours volledig geïsoleerd geraakt en wordt internationaal zakendoen, mede door een draconische controle op al het kapitaalverkeer, schier onmogelijk gemaakt.

Maar niet alleen de regering en haar beleid is debet aan de problemen. Indiscreet omgaan met regels en wetten is hier schering en inslag. Ritselen zit heel diep in de Argentijnse samenleving. Het is een mentaliteit. Je moet dubbel opletten. Dat het lastig is om in Argentinië te ondernemen, blijkt bijvoorbeeld uit het feit, dat grote Nederlandse bedrijven zoals C&A en Ahold hier geen vestiging konden opzetten.

Chili wél voortvarend

Ik ontkom er niet aan om met een schuin oog naar buurland én grootste concurrent Chili te kijken, een land dat qua historie en mogelijkheden vele gelijkenissen vertoont. Terwijl de Argentijnse fruitsector in een toestand van verval verkeert, heeft buurland én grootste concurrent Chili een geavanceerde fruitteelt ontwikkeld die juist profiteert van een markt in constante evolutie. In Chili heerst er al decennia lang een strategie gericht op de productie en export, die de drie belangrijkste partijen verbindt: de staat, de (export)bedrijven en de producenten. Zowel tijdens de linkse regeringen als de dictatuur is de ontwikkeling in de fruitsector doorgegaan. Intussen staat Chili bekend vanwege zijn kennis en expertise, zowel vanuit het productieve als het commerciële oogpunt en is tegenwoordig een betrouwbare partner voor vele Europese importeurs.

Argentijnse appels

De teelt van appels weerspiegelt de Argentijnse situatie het best. Door het gebrek aan beleid en financiële middelen komt er te weinig nieuwe aanplant, wat erin resulteert dat anno 2013 meer dan 55 procent van de productie een leeftijd heeft van meer dan 20 jaar (een derde deel  zelfs meer dan 30 jaar). Daarnaast bestaat meer dan twee derde van de oppervlakte uit het niet bijster populaire ras Red Delicious. Dit terwijl de appelproductie van Chili en ook Brazilië hoofdzakelijk bestaat uit de meer geliefde rassen als Gala, Fuji en Pink Lady. Ook de exportcijfers liegen niet. In de jaren 70 exporteerde Argentinië bijna 250 duizend ton appels (ruim de helft van de totale productie). De laatste jaren is dit gedaald tot onder de 150 duizend ton (minder dan 25 procent van de totale productie). In Chili daarentegen groeide de export in dezelfde periode van 15 tot ruim 850 duizend ton en exporteert bijna 60 procent van de totale appelproductie.