‘Arbeiders zijn schaars goed’

Niet alleen de tuinder houdt zich bezig met arbeid, ook vakbonden en overheid draaien aan die knop.

De enige knop waar tuinders zelf naar hartenlust aan zouden kunnen draaien: kostprijs. Onlangs hadden we het hierover. Maar wetende dat arbeidskosten voor alle teelten de grootste kostenpost is en voor de meeste open teelten zelfs veruit de grootste kostenpost, snapt iedereen ook dat niet alleen de tuinder aan die knop draait.

Ook de vakbonden draaien mee, in de cao-onderhandelingen. En de overheid draait mee door om de zoveel tijd met nieuwe wetten te komen. De laatste paar jaar voelden die nieuwe wetten voor tuinders als ondernemertje pesten. Waar energie, voor de glastuinbouw die andere grote kostenpost, nog wel eens goedkoper wordt, daar wordt arbeid elk jaar alleen maar duurder en ingewikkelder.

Lage lonen voor anderen een hoop geld

Bekeken volgens de wetten van de economie zou die oplopende prijs van arbeid niet moeten bevreemden. De tuinbouw heeft veel aanbod van werk. En de vraag naar werk in de tuinbouw is klein, in elk geval onder Nederlanders. De enige reden dat tomatenplukken of asperge steken nog steeds laag betaald werk is, is dat er toch steeds weer werkers van ver weg hier naartoe kunnen worden gehaald, voor wie dat lage loon nog relatief een hoop geld is.

Dat is al zeker een halve eeuw wat de Nederlandse tuinbouw overeind houdt. Marokkanen en Turken, al dan niet legaal, deden het werk in de jaren zeventig en tachtig, Polen namen het stokje over in de jaren negentig. De kabinetten hebben al die tijd gelaveerd tussen het faciliteren van de werkgever en het beschermen van de werknemer.

Wetten en verscherpte eisen

PvdA-minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft met zijn Wet aanpak schijnconstructies, de Wet minimumloon en eerder de Wet werk en zekerheid vooral dat laatste geprobeerd. Meer vaste banen, geen ‘race to the bottom’ tot onder het minimumloon (na inhouding van vergoedingen). Die wetten zouden onbedoelde effecten hebben, ten koste van de tuinders. Maar de verscherpte certificeringseisen voor huisvesting en het prijsopdrijvend effect voor uitzendarbeid, dat heeft Asscher wel degelijk zo bedoeld.

Misschien heeft hij uiteindelijk ook wel bedoeld de tuinder te doordringen van het feit dat een goede werknemer een kostbaar en schaars goed is.