Ammerlaan met biomassacentrale voor 50% fossielvrij

“Als je over 10 jaar nog tuinder wilt zijn, moet je heel anders over energie gaan denken”, stelt John Ammerlaan, mede-eigenaar van Plantenkwekerij Leo Ammerlaan in Bleiswijk (Zuid-Holland). Met in totaal 27 hectare glas is hij een grootgebruiker van energie. Hij was al jaren op zoek naar alternatieve energiebronnen: van vuilverbranding tot geothermie. “We moeten van het gas af. En als er dan een schip voorbij komt, dan moet je erop springen.”

_{Lees verder onder de foto’s}

“We moeten van het gas af. En als er dan een schip voorbij komt, dan moet je erop springen”, stelt John Ammerlaan van Plantenkwekerij Leo Ammerlaan (Plantise). – Foto’s: Gerard Boonekamp

Zijn ‘schip’ kwam in de vorm van TBM, het in Uden (Noord-Brabant) gevestigde bedrijf waarin de praktijk (champignonteler Arjan Heeren), technisch kunnen (adviseur Marijn Verbruggen) en financiering (Thijs Schuller van ThoroFinance) zijn vertegenwoordigd.

TBM-Europe ontwikkelt, financiert, bouwt en exploiteert biomassacentrales, tot nu toe alleen in de tuinbouw. In Uden kwam in 2016 de 1^e installatie te staan, als proef. Bij Ammerlaan aan de Irisweg werd in april 2018 de 2^e in gebruik genomen, met 14,8 MW aan warmte 7 maal zo groot als de pilot. Bovendien wekken 2 stoomturbines 1,1 MW aan stroom op.

Behalve warmte (14,8 MW) wordt in de installaties van TBM-Europe ook 1,1 MW stroom opgewekt met deze stoomgeneratoren.

De installatie bij buurman Bunnik Plants is net in gebruik genomen en in 2019 volgen de installaties in Siberië (Maasbree, Limburg) en het Brabantse Asten-Heusden. Daarnaast zijn 5 projecten in aanvraag.

Deze houtcentrale is niet te vergelijken met een open haard

“We zoeken contact met aansprekende, ruimdenkende ondernemers in de glastuinbouw”, zegt Thijs Schuller, CFO van TBM-Europe. “Wij leveren de warmte met bewezen technieken.” De installaties zijn volledig copy-paste en alles is dubbel uitgevoerd. Fabrikant is de Italiaanse ketelbouwer Uniconfort.

“Houtstook is een gevoelig onderwerp. Veel mensen zien dan een open haard voor zich. Onderzoeken laten echter zien dat de modernste en grootste installaties erg schoon zijn. Dat is niet te vergelijken met een open haard.”

De schoorstenen stoten nauwelijks vuil uit. “De moderne houtstookinstallatie voldoet aan de strengste emissienormen en is niet te vergelijken met bijvoorbeeld een open haard”, zegt Thijs Schuller, CFO van TBM-Europe.

Alle installaties zijn tot nu toe aangesloten op een warmtenet. Daardoor is het aantal bedrijfsuren hoog. “Eneco en AgroEnergy leveren een belangrijke bijdrage in het zeker stellen van afname van elektriciteit en warmte.” Ook in Bleiswijk zijn de installaties onderdeel van een warmtecluster. Netbeheerder Eneco heeft er met spectaculaire boringen het warmtenet speciaal voor uitgebreid.

“Het is ongelooflijk snel gegaan allemaal. In iets meer dan een half jaar is alles aangelegd: de installatie van de ketels en generatoren, de bouw van een speciale hal van 2.000 vierkante meter en de uitbreiding van het netwerk”, zegt Ammerlaan. Door van tevoren goed te overleggen met de buren, leverde de bouwoverlast geen problemen op. “We hebben ook avonden georganiseerd om uit te leggen wat we gaan doen en dat de emissie van deze installatie heel laag is.”

Net als de 3 andere projecten van TBM worden de houtstookinstallaties aangelegd in een warmtenetwerk. Deze pompen zorgen voor het transport van het warme en koude water.

Meer rookgasreiniging dan ketel

Tijdens een rondleiding in het enorme ‘ketelhuis’ van TBM-Irisweg blijkt waarom de schoorstenen vrijwel schone rook uitblazen. De aluminium-gekleurde behuizing van de rookgasbehandelingen neemt veel meer plaats in dan het rood van de verbrandingsketels. De doekenfilters nemen vrijwel de hele lengte van de bedrijfshal in. Toevoeging van kalkpoeder zorgt voor een bijzonder fijne filtering. Door ureum in te spuiten wordt de NO_x-waarde in de rookgassen sterk verlaagd.

De ketels worden gevoed met houtsnippers met het A-label. Het is afkomstig van onbehandeld sloophout dat vrijwel allemaal binnen een straal van 150 kilometer wordt gewonnen. Per week komen in het hoogseizoen 35 vrachtwagens met 17 ton aanrijden. Na weging op de brug lossen ze hun lading in 1 van de 3 bunkers van ieder 1.000 kuub. De operator neemt van iedere lading een monster om het vochtgehalte en de kwaliteit te checken. Enorme schrapers boven de bunkers schuiven de houtsnippers in goten waar grote magneten metalen verontreiniging eruit halen.

Transportbanden voeden de ketels die een temperatuur van meer dan 1.000 graden halen. Daardoor verbrandt het hout volledig en is de productie van schadelijke stoffen beperkt. Ook de productie van as is laag: op iedere 75 vrachtwagens houtsnippers wordt een half zo grote container met as gevuld.

“Je ziet dat er goede nutriënten inzitten, want het gras rond de container is altijd een stuk groener”, zegt operations manager Christiaan Hanssen. Hij monitort de processen continu via allerlei data en camera’s. Zo bepaalt het vochtgehalte van het hout de doorloopsnelheid door de ketels.

Op de 2^e verdieping staan de stoomketels die met een druk van 20 bar 2 compacte Heliex Power-generatoren aandrijven voor de stroomproductie. De warmte wordt teruggewonnen in warmtewisselaars. Het condensaat wordt via de ontgasser gerecirculeerd om de stoomketels te voeden. “De energie-efficiëntie van de hele installatie is 85%. Je moet met biomassa wel meer geduld hebben dan met fossiele brandstoffen”, zegt Hanssen.

Het thermisch rendement van de hele houtstookinstallatie is 85 procent, aldus TBM-Europe.

De bedrijfszekerheid is volgens Hansen hoog. “We hebben sinds april geen spectaculaire storingen gehad. Je moet wel eens wat afstellen of slijtbare onderdelen vervangen. De installatie heeft in de zomer wel een poos deels uitgestaan, maar dat was puur omdat er geen warmtevraag was.”

Houtstookinstallatie is bedrijf in bedrijf

Ook Ammerlaan is zeer te spreken over de houtstookinstallatie. “Ik heb er geen omkijken naar. Het is gewoon een zelfstandig bedrijf in een bedrijf.” Volgens de berekeningen zal het jaarlijkse gasgebruik van de plantenkwekerij worden gehalveerd door de biomassacentrale van TBM-Irisweg. De kosten zijn voorspelbaar doordat voor 6 jaar een prijs voor de houtsnippers is vastgelegd. De plantenkweker is zelf mede-eigenaar van TBM-Irisweg.

John Ammerlaan: “We hebben er geen omkijken naar. TBM-Irisweg is een bedrijf binnen het bedrijf. Ons bedrijf is wel voor een deel eigenaar.”

Onderzoek naar winnen CO2 voor teelt

De installatie heeft een productie van 67.400 MW per jaar en levert een reductie op van 11.000 ton CO₂ uit gas. De R&D-afdeling van TBM-Europe onderzoekt bovendien het strippen van de rookgassen om er CO₂ voor de teelt uit te winnen. “In Bleiswijk is een goed Ocap-CO₂-netwerk maar in andere gebieden is de vraag om aanvullende CO₂ een van de eerste die gesteld wordt.”

Natuurlijk stoot de houtketel ook CO₂ uit, zelf meer dan gas per warmte-eenheid. Maar het is kort-cyclisch CO₂, afkomstig van hernieuwbare bronnen. Bovendien gaan de ontwikkelingen snel om ook rest-biomassa te verbranden.

Lokaal snoeihout

“De installatie in Siberië gaat al voor het grootste deel op lokaal snoeihout draaien. We doen ook testen met goedkopere brandstof zoals bermgras. Maar we willen er niet de eersten mee zijn. Betrouwbaarheid staat voorop”, aldus Schuller.