Als Jumbo met Edeka AGF koopt, kijkt ACM eerst toe

Jumbo kondigde vorige week aan groenten en fruit gezamenlijk met andere supermarktpartijen te zullen inkopen. Dat mag zonder toestemming van de kartelautoriteit. Het inkoopkantoor Everest Fresh is ingeschakeld voor die inkoopbundeling. Het grote Duitse concern Edeka heeft aandelen in die organisatie. Als Jumbo met Edeka gaat inkopen, ontstaat in potentie een zeer grote inkoopmacht.

Inkoopsamenwerking staat vrij

Bij een fusie zou de ACM toestemming moeten geven, bij samenwerking op inkoopgebied is dat niet het geval. Beiden kunnen wel hetzelfde effect hebben op telers. Hoe kijkt ACM naar de groeiende macht van inkopers op de markt voor groenten en fruit bij deze groeiende gezamenlijke inkoop?

De eerste focus van het toezicht ligt bij de consument, stelt ACM. “In het algemeen zie je twee effecten als inkoopmacht van supermarkten toeneemt. Enerzijds kan meer inkoopmacht leiden tot betere inkoopprijzen en daardoor lagere consumentenprijzen. Anderzijds kan inkoopmacht ook leiden tot een verminderd aanbod en dat is niet goed voor consumenten.”

ACM verwijst daarbij naar een besluit uit 1998 over de fusie van een Duitse en Oostenrijkse supermarktketen. Juist in dat besluit wordt geconcludeerd dat het effect op leveranciers aanzienlijk is. “Hoe hoger het inkoopvolume echter is, des te afhankelijker de producenten van deze afnemer zijn, en des te gemakkelijker het is om nóg betere inkoopvoorwaarden te bedingen”, is de conclusie. De autoriteit besloot toen dat de partijen winkels moeten afstoten. Dus bij fusie wordt wel gekeken naar de effecten op leveranciers, maar bij inkoopbundeling niet.

Alleen bij signalen rol ACM

De ACM laat weten dat het wel zal kijken naar signalen uit de markt als de inkoopbundeling leidt tot een disbalans in de markt. De vraag van Groenten&Fruit naar de inkoopsamenwerking bij groenten en fruit van Jumbo is niet zo’n signaal. Wel is ACM blij met de vragen, omdat het deze inkoopsamenwerking zo beter in beeld krijgt.

Verder moet de ACM voorkomen dat een inkoopkartel ontstaat, maar dat lijkt niet voor inkoopsamenwerking op te gaan. De partijen spreken namelijk altijd inkoopprijzen af, daar is inkoopsamenwerking juist op gebaseerd.

Toezicht op eerlijke handel

Hoe zit het met de andere taak van de ACM? Toezien op eerlijke handel in de landbouw? Jumbo gaat minder betalen voor de groenten en fruit, maar zal later dan misschien de telers via On the Way to Planetproof compenseren voor verduurzaming. De beloning is dan misschien een sigaar uit eigen doos? ACM ziet daar geen rol voor zichzelf weggelegd. “Op de vraag over ondernemerskeuzes van Jumbo kunnen wij geen antwoord geven. De ACM heeft wel een taak die ziet op eerlijke handel in de landbouw, maar die ziet niet expliciet toe op de prijs.” Waar ACM wel toezicht op houdt zijn zaken als betalingstermijn en onredelijke wijziging van afspraken, of het de leverancier laten opdraaien van derving.