Agrifacts: nuance over landbouw in schoolboeken ontbreekt

Tot dat oordeel komt de Stichting Agrifacts, de ‘feitenwaakhond’ van de landbouw, na een onderzoek van 200 les- en werkboeken die door de grootste drie schoolboekenuitgevers worden gemaakt. Uiteindelijk bleek maar een schoolboek echt de toets van de kritiek van de jury onder voorzitterschap van Aalt Dijkhuizen, voorzitter van de topsector Agri & Food en het topconsortium Kennis en Innovatie en voormalig topman van Wageningen UR, helemaal te kunnen doorstaan. Alle andere schoolboeken waren niet foutloos.

Een aantal juryleden tijdens de presentatie. Van links af: Frank Futselaar, Aalt Dijkhuizen, Leonie Bosch-Chapel, Job Schot en Frank Spithoven.

Dijkhuizen: “Zeker 7 boeken konden echt niet. Er stond verkeerde, tegenstrijdige en suggestieve informatie in die absoluut niet te rechtvaardigen is. Maar het zijn geen uitzonderingen. De neiging de zwart-wit tegenstelling groot en gangbaar is fout en biologisch en klein is goed te creëren kwamen we vaak tegen.” Dat zei Dijkhuizen tijdens de presentatie van de resultaten van het onderzoek, afgelopen zaterdagmiddag in Bunnik.

Veel klachten

Omdat er bij Stichting Agrifacts voortdurend klachten binnenkwamen over landbouw- en visserijpassages in schoolboeken voor het basisonderwijs die niet zouden kloppen is besloten dit onderzoek in te stellen. Bij de drie grote schoolboekenuitgeverijen – Malmberg, ThiemeMeulenhof en Noordhoff – werden de lesmethodes voor aardrijkskunde en natuur en techniek besteld, samen z’n 200 boeken. Een leesteam van 20 mensen las de boeken en constateerde dat het merendeel van de boeken minimaal een en soms talrijke bedenkelijk passages over landbouw bevatte. Zo blijken legbatterijen en voerligboxen nog steeds op te duiken terwijl die al heel lang verboden zijn. Ook wordt vaak gesuggereerd dat op grote veebedrijven dieren meestal weinig ruimte hebben. Boeren zouden in Nederland volgens sommige boeken veel bos kappen voor landbouwgrond.

Een uitstalling van een deel van de beoordeelde schoolboeken.

Uitersten

De dubieuze passages zijn vervolgens voorgelegd aan de jury. “Wat opvalt dat vaak sterk wordt ingegaan op uitersten. Grote boerenbedrijven willen alleen maar veel geld verdienen en kleine, biologische bedrijven houden van de natuur. De tegenstelling groot is fout en klein is goed wordt zo in het leven geroepen”, aldus Aalt Dijkhuizen. “Ook het onderwerp bestrijdingsmiddelen wordt vaak heel suggestief neergezet. De gangbare landbouw gebruikt het heel veel en de biologische sector helemaal niets. Die tegenstelling is een zorgpunt voor ons. De nuance ontbreekt compleet.”

Waar de jury ook niet blij mee is, is het ontbreken van feiten. Dijkhuizen: “Er staat koeien eten een enorme berg veevoer. Hoeveel dan? En wat betekent dat? Biedt meer feiten en context. De wekelijkheid is genuanceerder.”

Lesstof sterk verouderd

Volgens melkveehouder John Spithoven, lid van de vakjury, is de lesstof ook vaak sterk verouderd. “We kwamen 18 jaar oude boeken tegen die nog steeds gebruikt worden.” Spithoven zou graag meer aandacht zien aan het belang van voedselproductie. “Dat voedsel een basisbehoefte is wordt niet verteld.”

Ik heb vertrouwen in ons onderwijssysteem maar zie wel dat kinderen met feitelijke onjuistheden worden geconfronteerd

_{Frank Futselaar}

Jurylid en SP-Tweede Kamerlid, Frank Futselaar benadrukt dat de onderwijsvrijheid in Nederland het lastig maakt te sturen op inhoud van de schoolboeken. “We kunnen niets opleggen. Ik heb vertrouwen in ons onderwijssysteem maar zie wel dat kinderen met feitelijke onjuistheden worden geconfronteerd. Een voorbeeld daarvan is een passage waarin gesuggereerd word dat ‘grote’ boeren met EU-subsidies nog grotere bedrijven in Oost-Europa beginnen.”

In overleg met uitgevers

De resultaten van het onderzoek gaat Stichting Agrifacts aanbieden een Curriculum.nu, een groep van 150 basisschoolleraren die zich buigen over de lesstof in het basisonderwijs. Daarnaast wil men in overleg met de 3 genoemde uitgevers treden en aanbieden mee te denken over de in de boeken op te nemen teksten. Nagedacht over een vervolg op dit onderzoek heeft Agrifacts nog niet. “Wellicht dat we het over zo’n 5 jaar nog eens hetzelfde moeten doen om te kijken of we verder zijn gekomen”, zegt Leonie Bosch-Chapel, penningmeester van Agrifacts en stuwende kracht achter dit onderzoek.

Beste schoolboek

Het enige boek dat in de ogen van de jury foutloos en echt objectief was over de landbouw- en visserijinformatie was het boek NatuNiek, van Ruud Rouvroye, voor groep 4.

Het winnende boek.

Naar de auteur is Agrifacts nog naarstig op zoek, want voor het beste schoolboek is een geldprijs beschikbaar gesteld. Bosch-Chapel: “We denken nu een lijntje via LinkedIn te hebben gevonden.”