‘Agrariërs die regeren over hun eigen graf’

U kent er vast wel een. Zo’n oude boer die alle teugels zelf in handen wil blijven houden. Met als gevolg dat de volgende generatie niet de vrijheid heeft om zelf eigen keuzes te maken.

Vaak heel funest voor een bedrijfsopvolger die vol frustraties pas op gevorderde leeftijd zijn eigen keuzes (en dus fouten) mag gaan maken.

Ik heb al regelmatig te maken gehad met bedrijfsopvolgers van middelbare leeftijd die noodgedwongen zitten af te wachten tot vader of moeder eindelijk eens een keer de pijp aan Maarten geeft en het bedrijf overdraagt. Geen gezonde situatie, naar mijn idee. En zeker ook niet voor de ontwikkeling van het bedrijf. Het blijken toch vaak bedrijven te zijn die ‘stilstaan’, met alle gevolgen van dien.

Beperkingen en bepalingen via testament

Nu kun je hierbij zeker je vraagtekens zetten als dit bij leven gebeurt. Maar het kan nog erger. Soms proberen erflaters zelfs over hun eigen graf te regeren. Dan worden er via het testament allerlei beperkende bepalingen opgenomen. De erfgenamen moeten aan die bepalingen voldoen.

En doen ze dat niet, dan worden ze gekort op de erfenis of in sommige gevallen zelfs onterfd. Denk daarbij aan eisen over het al dan niet trouwen op huwelijkse voorwaarden. Eisen dat de onderneming ongewijzigd voortgezet wordt. Eisen dat de onderneming alleen via de bloedlijn verder overgedragen of verkocht wordt. De grond aan broers en zusters toebedelen terwijl de grond verplicht verpacht moet worden aan de bedrijfsopvolger, etc.

Volgende generatie eigen keuzes laten maken

Natuurlijk wil je als toekomstig erflater niet dat al je familievermogen, dat door generaties hard werken is opgebouwd, verbrast wordt door je kinderen. Maar regeren over je graf gaat mijn inziens in veel situaties te ver. Je moet de volgende generatie haar eigen keuzes en fouten laten maken.

En al die beperkende voorwaarden hebben vaak ook geen enkele zin. Als je er eenmaal niet meer bent, dan vindt de volgende generatie echt wel een weg om het anders te doen als ze dat willen. Met wat juridische slimmigheidjes zijn de meeste van dit soort bepalingen eenvoudig te omzeilen. De enigen die er beter van worden zijn de adviserende juristen en notarissen.

Iedere generatie heeft het recht om zijn eigen koers te varen en zijn eigen fouten te maken. Regeren over je graf? Niet doen, verspilde moeite!