Adri Bom-Lemstra: ‘Ik ben wel van de akkoorden’

De glastuinbouw had al een warme plek in haar hart bemachtigd gedurende de vele functies waarin ze met de sector te maken kreeg, als gedeputeerde, maar ook als voorzitter van Greenports Nederland.

Toen Bom-Lenstra gevraagd werd om de door het vertrek van Sjaak van der Tak opengevallen plek van voorzitter in te gaan nemen, hoefde ze niet al te lang na te denken. “Een kans om me een keer op één sector te kunnen focussen, zeker als die sector de glastuinbouw is, wilde ik niet voorbij laten gaan. In mijn loopbaan, zeker de laatste jaren, vormt de glastuinbouw wel een beetje een rode draad. Ik heb steeds meer met deze sector te maken gekregen. En dan valt me op dat de sector in het buitenland bekender en voornamer wordt gevonden dan in Nederland zelf. Hier mogen we best wat trotser op deze economisch belangrijke sector zijn.”

Adri Bom-Lemstra (58) is vanaf 1 mei 2021 de nieuwe voorzitter van Glastuinbouw Nederland. Ze is opgegroeid in het Westland. Bom-Lemstra studeerde Nederlands recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam met specialisatie bestuursrecht en internationaal privaatrecht. Ze begon haar carrière in het politieke domein in 1987 op het ministerie van Verkeer en Waterstaat, waar ze tien jaar lang beleidsmedewerker financieel-economische zaken was. Namens het CDA was ze van 1994 tot 2009 actief in de Westlandse gemeentepolitiek. Vervolgens stapte ze over naar het Hoogheemraadschap van Delfland (2009-2015), werd ze gedeputeerde in de provincie Zuid-Holland (2015-mei 2021). Sinds 1 september 2019 is Bom-Lemstra ook voorzitter van Greenports Nederland. Normaliter zou de gedeputeerde uit Limburg het stokje hebben overgenomen. Maar omdat het complete Limburgse provinciebestuur is opgestapt, is Bom-Lemstra gevraagd vooralsnog ook die voorzittershamer voorlopig te blijven hanteren. – Foto: Peter van Leth

U wordt geroemd als verbinder. Mee eens?

“Ik herken me wel als verbinder. Zo werk ik en het is volgens mij ook de enige manier om een goed, duurzaam resultaat te boeken. Alleen ga je sneller, samen kom je verder. Dat heb ik ook in mijn sollicitatiegesprek aan de orde gesteld. Als je iemand zoekt die wil samenwerken/verbinden dan heb je aan mij een goede kandidaat. Als je iemand zoekt die puur en alleen vanuit de sector moet denken en doen, dan moet je iemand anders zoeken.”

Zet u de koers van Sjaak van der Tak voort?

“Ik ben een ander mens dan Sjaak. Dus het zal niet precies hetzelfde gaan en dat is maar goed ook. Als je het echter hebt over mensen meekrijgen, achter je standpunt krijgen en een moeilijke boodschap moeten verkondigen, dat heb ik de afgelopen jaren ook regelmatig moeten doen. Daar heb ik ook een goed trackrecord in. Wat ik absoluut voortzet, en waarmee Sjaak begonnen is, is het verhaal van de glastuinbouw vertellen. Dat we niet ondersneeuwen in discussies over de agrarische sector waar de landbouw de klok slaat, zowel nationaal maar zeker in Europa. Dan heb ik het voordeel dat ik landbouw in mijn portefeuille heb gehad. Dus ik weet hoe dat loopt in Den Haag en Brussel.”

Wat ziet u zelf als uw sterke kanten?

“Bij mij staat inhoud voorop en daarin verbindingen leggen. Luisteren naar zowel minder- als meerderheden. Daarop uiteindelijk een visie ontwikkelen en daar dan ook aan vasthouden.”

‘Een verdienmodel voor de ondernemer is altijd de basis voor innovatie’

Wat is uw prioriteit voor de glastuinbouw?

“Dat is er niet één, ik heb een lijstje. Wat ik erg belangrijk vind, is dat de sector continu blijft inzetten op innovaties in de breedste zin van het woord. Daarin voorop blijft lopen. Dat kunnen we ook, maar dan moet er keihard gewerkt worden aan de randvoorwaarde om die innovaties mogelijk te maken. En dan bedoel ik dat er altijd een verdienmodel voor de ondernemer aan ten grondslag ligt. Maar even belangrijk zijn plantgezondheid, digitalisering, energietransitie, toewerken naar een circulair systeem en aantrekkingskracht voor werknemers. Gelukkig is mijn kenmerk dat ik veel lijstjes tegelijkertijd kan afwerken.”

‘Geen enkele sector kan het zich veroorloven duurzaamheid niet belangrijk te vinden’

Hoe belangrijk is verdere verduurzaming van de sector?

“Heel belangrijk. Geen enkele sector kan het zich veroorloven dit niet belangrijk te vinden. Het moet, omdat de maatschappij dat van ons vraagt. En het is noodzakelijk, omdat fossiele brandstoffen eindig zijn. En het mooie van de glastuinders is dat ze op dat vlak ook iets te bieden heeft. Door de verbinding te zijn bij afname van restwarmte uit de Rotterdamse haven. Of door CO₂ die niemand wil hebben, in te zetten om mooie producten te laten groeien om daarmee indirect te kunnen bijdragen aan de woningbouwopgave. Groentegewassen voeden mensen en bloemen en planten bezorgen mensen gezondheid en geluk, en helpen zo de wereld te verbeteren en te verduurzamen.”

Hoe staat de glastuinbouw in Den Haag op de kaart?

“Nooit goed genoeg. Bij het landbouwministerie wordt de agenda nu vooral bepaald door de problematiek in de landbouwsector. Daardoor staan de belangen van de glastuinbouw niet voldoende op de agenda. Dat is aan de ene kant een compliment, omdat het een sector is die zelf heel veel kan regelen. Aan de andere kant is het een handicap als je iets komt vragen. Het is goed dat de sector geen probleemdossier is, dus niet bovenaan de lijst met problemen staat. Echter, de sector staat ook niet bovenaan de lijst met kansen. Dat is een gemis.”

Hoe gaat u dit tackelen?

“Gelukkig heb ik een goed netwerk bij de diverse ministeries vanuit mijn vorige functies. Vooral ook met medewerkers. Erg belangrijk, bewindslieden komen en gaan immers. En waar ik mijn netwerk nog niet heb, ga ik zorgen dat ik het opbouw. Bij het landbouwministerie hebben we wel al snel een luisterend oor. Dat is veel minder aan de orde bij andere departementen. Daar moet je nog van verder komen, wat betreft infrastructuur en waterstaat of belastingwetgeving.”

Heeft de glastuinbouw nog wat in de melk te brokkelen, gezien het verloop van de ODE-discussie?

“Ik zie het een beetje anders. ODE is een onderdeel van een grote belastingherziening geweest. Dat is lastig; het huidige demissionaire kabinet is er jaren mee bezig geweest. Uiteindelijk dachten ze dat het bouwwerk prima in elkaar paste, maar bij de invoering bleek dat enkele sectoren daar last van kregen. Sectoren die niet aan tafel zaten bij deze belastingherziening, dus niet konden lobbyen dat het voor hen niet verkeerd zou uitvallen. Maar dit ene verkeerde bouwsteentje kon er ook niet uit worden gehaald, anders stortte het hele bouwwerk in elkaar. Dat had niemand in de coalitie ervoor over. Mijn analyse is dat de glastuinbouw kennelijk nog niet voldoende aan de goede tafels zit om op het juiste moment zijn visie aan te kaarten, op momenten als er nog iets aan te doen is. Daar kan je ook niet altijd iets aan doen; het moet je ook gegund worden.”

Staat verdere versnippering van politiek klimaat een goede lobby in de weg?

“Dat is inderdaad lastiger. Dat betekent nog harder lopen. Mijn ervaring is wel: ga maar zo vaak mogelijk langs in de Tweede Kamer. Ook al spreek je Kamerleden in de gangen, dat helpt al. Dus een kwestie van nog vaker gaan. Dat ga ik wel doen. Digitale hulpmiddelen helpen tegenwoordig ook enorm, zoals appgroepen. Het draait om Kamerleden blijven informeren en dan hopelijk zo’n band opbouwen dat zij jou ook informeren als zij iets horen.”

Welke nieuwe coalitie zou het beste zijn voor de glastuinbouw?

“Persoonlijk vind ik een coalitie van VVD, D66, CDA en nog een partij erbij de voorkeur hebben. Natuurlijk ook vanwege het feit dat ik van CDA-huize ben en daar dus een goede ingang heb.”

‘Ik heb zelf aan de wieg gestaan van het Tuinbouwakkoord; dus ik ben wel van de akkoorden’

LTO Nederland is bezig met breed landbouwakkoord. Gaat Glastuinbouw Nederland hieraan actief meedoen?

“Ik heb zelf aan de wieg gestaan van het Tuinbouwakkoord; dus ik ben wel van de akkoorden. Dat je weet met een aantal partijen waar je naartoe wilt en wie wat gaat doen. Dus ik ga met Sjaak het gesprek aan wat hij precies verstaat onder zo’n breed akkoord. Is het Tuinbouwakkoord daar een onderdeel van, of staat het er los van? Bij gemeenschappelijke doelen moeten we gewoon samen optrekken.”

Is optrekken met andere landbouwsectoren wel zo verstandig? Ze liggen in het maatschappelijke en politieke debat immers meer onder vuur dan de glastuinbouw.

“Ik kijk altijd naar het doel. Wat willen we bereiken? Wie zijn medestanders om mee op te trekken? Als je in Europa kijkt met al die miljarden die naar landbouw gaan en bijna niks daarvan belandt bij de tuinbouw – als je hebt over innovaties of regelgeving –, dan kan je samen met landbouw een goede lobby doen, zodat ook de tuinbouw daarvan profiteert of invloed kan uitoefenen. Op andere dossiers is het verstandiger met andere sectoren de handen ineen te slaan.”