ACM: Er is ruimte voor inkoopbundeling AGF

Het toezicht op inkoopbundeling van groente en fruit is in beweging. In Nederlandse wetgeving, Europese plannen en ketenonderzoek komt het nadrukkelijker aan bod. De constructie Jumbo, Edeka en Picnic voldoet aan de regels, ondanks potentieel enorme inkoopvolumes.

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) is op de hoogte van het feit dat Jumbo, Edeka en Picnic (een deel van) hun groente en fruit samen laten inkopen door Everest Fresh B.V. Bedrijven mogen samenwerken bij inkoop en het creëren van inkoopmacht is niet per se verkeerd, omdat dit kan leiden tot lagere prijzen, stelt de toezichthouder.

De ACM noemt er wel grenzen voor. Er is pas sprake van marktmacht van samenwerkende supermarkten bij een ‘aanzienlijk marktaandeel’ van meer dan 40 procent. Dan worden inkopers te machtig, of hebben leveranciers te weinig keuze.

Deze supermarkten moeten dan ook nog op dezelfde afzetmarkt met elkaar concurreren. De marktaandelen van de Nederlandse ketens Jumbo en Picnic zijn opgeteld kleiner dan 40 procent. Edeka heeft geen marktaandeel in Nederland. Door zijn enorme schaal in Duitsland leidt de inkoopbundeling van Edeka met Jumbo en Picnic natuurlijk wel tot enorm grote volumestromen in Nederland. Maar dit blijft dus binnen de mededingingsregels.

Groente- en fruittelers kennen nog een extra bescherming via de Wet Oneerlijke Handelspraktijken in de Landbouw. Deze wet uit 2021 is bedoeld om de onderhandelingspositie van boeren, vissers en tuinders te versterken. Volgens de ACM zijn nog te weinig afnemers bekend met deze wet. Dat liet de dienst onderzoeken. Een woordvoerder: “Uit het onderzoek blijkt ook dat de meeste afnemers stellen dat zij weinig oneerlijke handelspraktijken tegenkomen in hun sector. Dat geldt echter niet voor alle handelspraktijken, zoals bijvoorbeeld het kort van tevoren annuleren van een bestelling.”

We nodigen marktpartijen uit om zich te melden bij de ACM indien zij van mening zijn dat er sprake is van een oneerlijke handelspraktijk

ACM duidelijk over contractwijzigingen

De ACM wil dat leveranciers naar voren stappen met misstanden, bijvoorbeeld voor het eenzijdig wijzigen van contracten. “We nodigen marktpartijen uit om zich te melden bij de ACM indien zij van mening zijn dat er sprake is van een oneerlijke handelspraktijk. Een recent voorbeeld hiervan betreft de varkenshouders. Naar aanleiding van klachten heeft de ACM een toezegging van Vion aan de ACM bindend verklaard om contracten met varkenshouders niet langer eenzijdig te wijzigen. Vion zegt toe om voortaan contracten met varkenshouders alleen aan te passen als de varkenshouder daarmee akkoord is. Daardoor verbetert de onderhandelingspositie van de varkenshouder.”

Over de contractwijzigingen bij de nieuwe inkoopketen van Jumbo heeft ACM geen positie ingenomen. In 2023 eiste de supermarktketen bij contractonderhandelingen eerst volledige openheid in de kostenstructuur bij haar leverancier van groente en fruit, De Groot Fresh Group. Daarna trok Jumbo zich terug uit vergevorderde onderhandelingen met dit bedrijf uit Hedel. Nu Edeka de onderdelen van De Groot Fresh Group lijkt over te nemen, hoeft ACM daarop niet langer toe te zien. Het wordt namelijk één bedrijf. En omdat De Groot vooral importeert, raakt dit Nederlandse telers niet direct.

Onderzoek naar relatie supermarkt en AGF-leveranciers

De ACM is bezig met de voorbereidingen van haar vierde ketenonderzoek, de Agro-Nutri Monitor. De ACM heeft besloten om in de monitor ook te kijken naar verhoudingen tussen supermarkten en groente- en fruitleveranciers, laat de woordvoerder weten.

De Europese Commissie gaat ook een waarnemingscentrum instellen. Een groep deskundigen die marktontwikkelingen en marges in de keten voor onder meer groente en fruit gaat onderzoeken. Grensoverschrijdend inkopen heeft daarbij de aandacht.

Hoe verandert dat de werkzaamheden van de ACM? “We staan zeker positief tegenover initiatieven zoals het waarnemingscentrum. Dat betekent niet meteen dat er iets verandert aan het toezicht van de ACM. Wij blijven de Nederlandse landbouwsector nauwlettend volgen. De ACM kijkt altijd met haar collega mededingingsautoriteiten en de Europese Commissie wie het best in staat is om een mogelijke overtreding te onderzoeken. Bij grensoverschrijdende praktijken is de Europese Commissie vaak in de beste positie.”